"Ο Σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης στην 3Ιη Γιορτή Κρασιού, γράφει ο Βασίλης Αποστόλου παρουσιάζοντας σημαντικά ιστορικά στοιχεία για το Τρίκωμο"

Ο Σύλλογος Γρεβενιωτών Κοζάνης "Ο Αιμιλιανός" πραγματοποίησε την Παρασκευή 23 Αυγούστου 2013 χορευτική παράσταση στα πλαίσια της 31ης Γιορτής Κρασιού στο Τρίκωμο Γρεβενών καλεσμένος του συλλόγου των απανταχού Τρικωμιωτών "Ο Άγιος Αθανάσιος". Πριν φτάσουμε στον οικισμό επισκεφθήκαμε το τρίτοξο πέτρινο γεφύρι του "Αζιζ Αγα" επί του Βενέτικου ποταμού, χτισμένο το έτος 1727. Χαρακτηριστικό του γεφυριού το ύψος του κεντρικού τόξου ύψους 14,40 μέτρων το μεγαλύτερο της Μακεδονίας, το πλάτος 2,20 το μήκος του καταστρώματος 77 μέτρων το οποίο συνέδεε την Ήπειρο με τη Μακεδονία.

Φτάνοντας στον τόπο της εκδήλωσης εντυπωσιαστήκαμε από τον περιβάλλοντα χώρο, το πέτρινο σχολείο το οποίο χρησιμοποιείται ως χώρος πολλαπλών χρήσεων του συλλόγου, ο καλαίσθητος αύλειος χώρος, η παιδική χαρά, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, το κατασκευαζόμενο πέτρινο καμπαναριό της μικρής πλατείας, το καφενείο, η ταβέρνα, οι φιλόξενοι κάτοικοι, τα περιποιημένα σπίτια με τις ανθοστολισμένες αυλές, η ψησταριά με τις πολλές σουγλιμάδες, η άριστη υλικοτεχνική υποδομή του συλλόγου. Συνάντησα το συνάδελφο Ηλία Κατσαρό, το Χρήστο Ζτάλιο γνωστό από τις δημοσιεύσεις στον ηλεκτρονικό τύπο για το χωριό του το Τρίκωμο που τόσο πολύ τιμά και το προβάλλει αδιαλείπτως. Εκεί και ο Τρικωμιώτης Χρήστος Αναστασίου πρώην πρόεδρος του Συλλόγου.

Την εκδήλωση παρουσίασε ο φερέλπις νέος, μαθητής λυκείου, Γιώργος Καράντζιος μέλος της χορευτικής ομάδας του συλλόγου Γρεβενιωτών, που τόσο πολλά προσφέρει στην ανάδειξη, προβολή της ιστορίας του Τρικώμου, στη διατήρηση της παράδοσης, στην ανάπτυξη του χωριού του. Ακολούθησε χαιρετισμός του προέδρου του συλλόγου Φραγκίδη Παναγιώτη ευχαριστώντας του κατοίκους για την παρουσία τους στην ενιαύσια γιορτή κρασιού που ανελλιπώς πραγματοποιείται για τριάντα ένα (αρ. 31) χρόνια, στους εθελοντές. Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο πρόεδρος του Συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης κ. Δημήτριος Μπουκάλης με χαιρετισμό προς τους Ζαλοβίτες, τονίζοντας την προσπάθεια του συλλόγου να διατηρήσει και να μεταδώσει την πλούσια γρεβενιώτικη μουσικοχορευτική παράδοση, τα ήθη και έθιμα στην Κοζάνη.

Τα τραγούδια που χορέψαμε τα προλόγισε ο χοροδιδάσκαλος και πανεπιστημιακός Νίκος Βαβρίτσας με ειδίκευση στη διδακτική των ελληνικών παραδοσιακών χορών τονίζοντας τα παρακάτω τα οποία φρονώ ότι πρέπει να δημοσιευτούν. 

Κίνικ: Στρωτός χορός, χορεύεται στο Περιβόλι στον τρανό χορό στην ομώνυμη τοποθεσία

Τότσας: Τρικωμιώτικος πασχαλινός τραγουδιστός χορός. Στους τραγουδιστούς χορούς βασίστηκε ο κύριος κορμός της μουσικοχορευτικής παράδοσης, 

Στρωτός: Αντιπροσωπευτικός χορός των Γρεβενών.

Όρλικας: Τσάμικος της περιοχής των Γρεβενών και ιδιαίτερα του ορεινού όγκου.

Λεωνίδας: Το ποιητικό θέμα αναφέρεται στον κλεφταρματωλό Λεωνίδα που σκοτώθηκε από τους τούρκους το 1880 ανάμεσα στη Βλάστη και τα Νάματα. Χορεύεται με πολύ λεβεντιά.

Γάιντα-Γαιντοπούλα: Χορός στα τρία με ωραίες μελωδικές φωνές.

Αρβαντιτόβλαχα: Συναντάται σε αργή και γρήγορη ρυθμική μορφή.

Συγκαθιστός: Σύμφωνα με το Σίμο Καρά ο ρυθμός είναι αρχαιοελληνικός.

Ευχαριστούμε το σύλλογο για τη φιλοξενία και τον συγχαίρουμε για την άρτια διοργάνωση της εκδήλωσης.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Το Ζάλοβο αναγνωρίστηκε έδρα κοινότητος το 1918 και σ' αυτή προσαρτήθηκε και ο συνοικισμός Παρόρειο. Μετονομάζεται σε Τρίκωμο το 1927.

Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές του 1915 ψήφισαν στην δημοτική σχολή Σπηλαίου μαζί με τα χωριά Τίτσα (Ζιάκας), Λεπενίτσα (Περιβολάκιον), Ριάχοβον (Παρόρειον), Κοσμάτι, Παλαιοχώρι (Σταυρός).

Στον κώδικα της Μονής Αγίου Νικάνορα συναντάμε δύο αφιερωτές.

Στις κοινοτικές εκλογές του 1925 ψήφισαν 105 άρρενες, σημαντικός αριθμός, και ψηφίστηκαν οι Χρήστος Βλάμης με 72 σταυρούς, Βασ. Βαβίτσας 68, Δημ. Αθ. Σιάλιος 61, Αθ. Καναβός 43, Νικ. Λαμπρόπουλος 38, Δημ. Μπήλιος 37, Κων. Κουτλής 36, Γεώργιος Παπαθανασίου 33, Ιωάννης Κ. Παπακώστας 33. 

Τα καρπερά χώματα, το επικλινές του εδάφους ευνοούν την αμπελοκαλλιέργεια. Πρωτοστατούν στην ίδρυση του Πανεπαρχιακού Αμπελουργικού Συλλόγου Γρεβενών το 1926. Από τα 45 ιδρυτικά μέλη τα 22 είναι Ζαλοβίτες, μεταξύ των ιδρυτικών μελών ο Κώστας Ταλιαδούρης ως γραμματέας μετέπειτα πολιτικός και ιδρυτής της Νομαρχίας Γρεβενών. Σύμφωνα με τον Εκλογικό κατάλογο της υποδιοικήσεως Γρεβενών που συντάχθηκε το 1914 ήταν εγγεγραμμένοι 156 αρρένες με ποικιλία επαγγελμάτων μεταξύ των οποίων οι 57 ήταν αμπελουργοί. 

Στην έκθεση του Επιθεωρητή Γ. Σακελλάρη που συντάχθηκε το Δεκέμβριο του 1941 γράφει συγκεκριμένα: " Το χωρίον τούτο εκτίσθη το 1750 ελέγετο δε Ζάλοβον (πολλοί λόφοι). Αι πρώται οικογένειαι, αιτίνες ίδρυσαν το χωρίον ήσαν πρότερον διεσκορπισμέναι εις πέριξ συνοικισμούς των οποίων ερείπια υπάρχουν σήμερον. Συνεκεντρώθησαν δε ενταύθα δια λόγους ασφαλείας. Παλαιότερα εκκλησία του χωρίου, ήτις ήτο εκτισμένη μάλλον υπό την γην.... κατεστράφη ανεγερθείσης νέας τοιαύτης του Αγίου Γεωργίου το 1848. Εκ της παλαιάς εκκλησίας διεσώθηκαν μερικαί εικόνες κατασκευασμέναι το 1778. Το σχολείο ως συνέβαινε κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας απετέλει αναπόσπαστο τμήμα της εκκλησίας. Οι κάτοικοι έλαβον μέρος εις τας ενόπλους εναντίον τβν Τούρκων εξεγέρσεις. Το 1853 εγκατέλειψαν μάλιστα το χωρίον των και συγκεντρώθησαν μετά των οικογενειών των στο Σπήλαιον, όπου έλαβον μέρος εις τας εναντίον των Τούρκων μάχας. Συναφθείσης της συνθηκολογήσεως Ζιάκα και Τούρκων κατέφυγον εις Στερεά Ελλάδα, επιστρέψοντες αφού εδόθη εκ μέρους των τουρκικών αρχών αμνηστεία".

Σύμφωνα με Κοινοτικό Δελτίο Απογραφής που συντάχθηκε από τον πρόεδρο Μιχαήλ Ποράβα το 1945 λαμβάνουμε τις παρακάτω πληροφορίες :κατοικίες 132 και στο Παρόρειο 23. Πληθυσμός 638 και στο Παρόρειο 137. Κατεστράφησαν ολοσχερώς 31 οικείες, 1 εκκλησία, 1 δημοτικό σχολείο και  2 στο συνοικισμό Παρορείου δια πυρπολήσεως υπό των γερμανών στις 19 Ιουλίου 1944. Θύματα 12 άνδρες, 4 γυναίκες και  5 παιδιά.