"Μασλάτι Νο8. Ο ΜΟΥΡΓΟΣ, του Ζτάλιου Χρήστου"

ΤΡΙΚΩΜΟ (ΖΑΛΟΒΟ) ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Μασλάτι Νο8. Ο ΜΟΥΡΓΟΣ

(Μνήμες Από το Ζάλοβο)

                   

                      Μικρός πάντα μου άρεσε να ακούω παλιές ιστορίες από τους μεγαλύτερους στο χωριό. Ο μπάρμπας μου, ο Νάσιος ήταν ένας από αυτούς που είχε την υπομονή να ασχολείται και να διηγείται παλιές ιστορίες σε εμάς τους μικρούς. Ήταν αυτός που έπαιρνε  τα μικρά  στα γονατά του,και τραγουδούσε με μια γλυκιά ήρεμη φωνή το <<Πάππου βρε Πάππου βαρ τα γίδια κάτου>> κουνώντας ρυθμικά τα πόδια του.

                           -Μπάρμπα Νάσιου πες μας καμμιά παλιακιά ιστορία από εκείνες τις καλές.

                         -Άϊντι !! Καθείστε να σας πω αυτήν που μου έλεγε και μένα ο Παππούς μου παλιά, αλλά νά ανάψω όμως πρώτα ένα τσιγάρο. Είπε ο Μπάρμπας μου και έβγαλε ένα πακέτο Έθνος, πήρε ένα τσιγάρο το άναψε και αφού τράβηξε μια ρουφηξιά άρχισε να λέει.

   Πρίν από πολλά χρόνια σ’ένα μαντρί πάνω από την κοκκινόπετρα, (περιοχή Σκλήθρα) ζούσε ένας σχετικά νέος τσοπάνος, που  τον έλεγαν Γκουντή (Κωσταντή). Είχε 100 διαλεχτά πρόβατα, που τα αγαπούσε και τα φρόντιζε με υποδειγματική στοργή.Ο Γκουντής λοιπόν ήταν πολύ μερακλής, μέχρι και στο Ατ παζάρ στο Μαυρονόρος πήγε, και αγόρασε το καλύτερο κριάρι που θα ζευγάρωνε με τα πρόβατά του. Τον χειμώνα που η μέρα ήταν μικρή το κοπάδι του δεν το πήγαινε πολύ μακριά από εκεί· ανέβαινε στην Σιούλα, στο Ζιάννη, στην Τσιγαρίδα, στο Φράψο, μέχρι την Κερασιά, Στενό  Σύρματα, Βαρκά-Τσιάχ’, περιοχές που ήταν γύρω από το μαντρί του. Την άνοιξη όμως και το καλοκαίρι, σκαρφάλωνε σε πιο ψηλά μέρη,όπου και τα πιο άβροχα καλοκαίρια τα πρόβατά του αναζητούσαν το δροσερό χορτάρι και πίνανε νερό από μια βρύση όπου υπήρχε  μια υποτυπώδη πετρόκτιστη κουπάνα. Βέβαια η βρύση αυτή ήταν το Στενό, που δεν ικανοποιούσε απολύτως τις ανάγκες του κοπαδιού, αλλά υπήρχαν ρέματα που είχαν νερό χειμώνα καλοκαίρι. Αυτά ήταν το ρέμα του Στόγκου, και το άλλο της Γιαννίτσης που αντάμωναν στα <<Σμιξώματα>> και από κάτω ονομαζόταν λάκκος τ’ Αργύρ’, όπου παλιά υπήρχε ο  νερόμυλος κάποιου Αργύρη που τα θεμέλια του σώζονται μέχρι σήμερα. Εκτός από τα ρέματα πάντα υπήρχε και το ποτάμι μας ο Βενέτικος. Έτσι λοιπόν ακολουθούσε και άλλη διαδρομή, Σύρματα ανάμεσα από Κοκκινόπετρα καί παλιοκόπρα του Μπήλιου-Μπαρτζιανού(πόρος Ζιαννιού)-Κυλαρίτσα-Μπαμπανάση, και επιστροφή στη βάση του.

Και ένα πρωϊνό εκεί στην πέτρα του Ζιάννη βρίσκει ένα πολύ μικρό φοβισμένο  λυκόπουλο· μάλλον οι γονείς του είχαν σκοτωθεί σε καρτέρι. Το πήρε και το φρόντισε ιδιαίτερα. Κατάφερε να το κρατήσει στην ζωή και λόγω του ότι είχε γκρίζο σκούρο χρώμα το όνόμασε Μούργο. Ό Μούργος μεγάλωσε κοντά του και κοντά στα πρόβατακαι έγινε ένας μεγάλος σωματώδης λύκος. Ο Γκουντής τον αγαπούσε πάρα πολύ, αλλά και ο Μούργος τού ήταν πολύ πιστός κι έτσι έμεινε ο μόνος φύλακας της στάνης. Μια χειμωνιάτικη βραδιά, ο Γκουντής αφού τακτοποίησε την στάνη, ξεκίνησε πεζός για το Ζάλοβο όπου είχε να τελειώσει μια δουλειά που δεν έπαιρνε αναβολή. Φτάνοντας κάτω στο παλιό γεφύρι, γυρίζει και βλέπει τον Μούργο να τον ακουλουθεί. Τον μάλλωσε πολύ άγρια· εκείνος πειθαρχικός όπως ήταν γύρισε πίσω για το μαντρί και ο Γκουντής συνέχισε τον δρόμο για το Ζάλοβο,όπου και διανυκτέρευσε. Πριν από τα χαράματα ξεκίνησε πάλι για το μαντρί και φτάνοντας εκεί αντικρύζει ένα σωρό από νεκρά πρόβατα και δίπλα τον Μούργο να τον κοιτάει περίλυπος. Η σκέψη του Γκουντή πήγε στο χθεσινό άγριο μάλλωμα και αμέσως θυμήθηκε την παροιμία που λέει 

<<Βάλανε τον λύκο να φυλάξει τα πρόβατα>>. Το μυαλό του θόλωσε,σήκωσε το γεμάτο όπλο του και από πολύ κοντά σημάδεψε τον Μούργο, ο οποίος συνέχιζε να έχει το ίδιο περίλυπο βλέμα και του έριξε ανάμεσα στα μάτια,αφήνοντας τον νεκρό. Ύστερα πήγε να μετρήσει τα πνιγμένα πρόβατα,τραβώντας τα από τον σωρό.Ένα..δύο..τρία.......έξη..επτά, κάτω από το έβδομο πρόβατο ήταν ένας πνιγμένος λύκος. Τότε συνειδητοποίησε τι είχε συμβεί. Στο διάστημα της απουσίας του Μούργου, άλλος λύκος επιτέθηκε στην στάνη και επιστρέφοντας ο Μούργος τον κατασπάραξε και τον σκέπασε με τα θύματά του. Ήταν τόση η θλίψη του για το λάθος που είχε κάνει, ώστε δεν άντεξε, πούλησε τα διαλεχτά  πρόβατα σε εξευτελιστική τιμή και έφυγε,κανείς δεν ξέρει γιά που. Στο Ζάλοβο λέγανε ότι του πήραν τα μυαλά ξωτικά και νεράϊδες.

-Αυτή είναι η ιστορία του Γκουντή, δεν ξέρω αν σας άρεσε; Είπε ο Μπάρμπα Νάσιος με πιο βαριά φωνή.

-Πολύ καλή !!!Αλλά κρίμα για τον Μούργο,δεν έπρεπε να τον σκοτώσει.

-Απ΄αυτό πρέπει να καταλάβετε, ότι δεν πρέπει ποτέ να παίρνετε αποφάσεις επάνω στα νεύρα σας. Είπε ο Μπάρμπας μου και έσβησε το τσιγάρο που κόντευε να του κάψει τα δάχτυλα.

      Χρήστος Ζτάλιος                       Τοπονύμια:Απόστολος Ε. Αποστολίδης

"Ποικιλίες Σταφυλιών"

Το χωριό μας στο πέρασμα του χρόνου έχει διαγράψει μια λαμπρή πορεία στον τομέα της αμπελουργίας και οινοποιίας. Το blog του χωριού θα προσπαθήσει μέσα από κάποια άρθρα που θα δημοσιεύονται ανα τακτά χρονικά διαστήματα να δώσει πληροφορίες σε όλους τους αναγνώστες για τον τομέα που έκανε γνωστό το χωριό μας στην ελληνική οινοποιία. Για τυχόν λανθασμένες πληροφορίες ζητούμε την κατανόηση σας και την προσθήκη σχολίων για την βελτίωση των άρθρων.

Το πρώτο άρθρο θα αναφερθεί στις ποικιλίες κρασιών που υπήρχαν κατά κύριο λόγο στο χωριό μας.

Ξινόμαυρο : Είναι η ευγενέστερη ερυθρή ποικιλία του βορειοελλαδικού χώρου, γι’ αυτό και έχει ονομαστεί «ελληνικό Pinot Noir». Καλλιεργείται κυρίως στην Νάουσα, τη Γουμενίτσα, το Αμύνταιο, τη Ραψάνη, το Τρίκωμο Γρεβενών (το οποίο και έγινε γνωστό στον χώρο του ελληνικού κρασιού για την υπέροχη παραγωγή ξινόμαυρου), τη Σιάτιστα και το Βελβεντό. Καλλιεργείται και σε άλλες περιοχές αλλά σε μικρότερη έκταση όπως το Άγιο Όρος, τα Τρίκαλα και την Καστοριά. Είναι μια πολύ ιδιαίτερη ποικιλία κυρίως ως προς την ευαισθησία της, όπου το έδαφος εδώ παίζει σημαντικό ρόλο. Προτιμά τα εδάφη με ελαφρά έως μέση μηχανική σύσταση, με καλή στράγγιση, τα ασβεστώδη, ουδέτερα έως αλκαλικά μέσης γονιμότητας με γενικά ομαλή τροφοδοσία νερού, τουλάχιστον από τα μέσα Ιουνίου μέχρι και τα τέλη Ιουλίου. Το Ξινόμαυρο είναι μια ζωηρή και παραγωγική ποικιλία με μέτριου μεγέθους σταφύλια, συνήθως κυλινδροκωνικά, με τσαμπί μεγάλης πυκνότητας και με ράγες μετρίου μεγέθους, σφαιρικές, με χονδρή φλούδα και σκούρο κόκκινο χρώμα. Η σάρκα του είναι μαλακή, γλυκιά και άχρωμη γι’ αυτό μπορεί να δώσει και οίνους ροζέ αλλά και λευκούς. Σε δροσερές περιοχές μπορεί να δώσει πλούσια ερυθρά κρασιά, γεμάτα, με υψηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ, ζωηρό χρώμα και αρκετές τανίνες. Το χρώμα των κρασιών εκτείνεται από σκούρο κόκκινο μέχρι και πορφυρό με διάφορες διαβαθμίσεις ανάλογα με τον χρόνο παλαίωσης. Τα νεαρής ηλικίας κρασιά έχουν αποχρώσεις ιώδεις και κυρίως βυσσινί ενώ όσο παλαιώνουν αποκτούν κεραμιδί αποχρώσεις. Τα αρώματα που κυριαρχούν είναι αυτά των μπαχαρικών, του δέρματος αλλά και των κόκκινων φρούτων, με δευτερεύοντα τα αρώματα της ντομάτας σε διάφορες μορφές κυρίως στα νέα κρασιά. Το σώμα των κρασιών είναι από μέτριο ως υψηλό, με οξύτητες που σε συνδυασμό με τις τανίνες, καθιστούν την παλαίωση σχεδόν υποχρεωτική, που βελτιώνει τα κρασιά αυτά μαλακώνοντας την γεύση τους χωρίς να αφαιρεί την χαρακτηριστική στιβαρότητάς τους.

Μοσχάτο Αμβούργου : Μοναδικό ανάμεσα στα είδη του μοσχάτου, το μοσχάτο Αμβούργου ξεχωρίζει για τις ερυθρωπές ρώγες του. Είναι μία από τις λίγες ποικιλίες που οινοποιούνται και παράλληλα καταναλώνονται ως επιτραπέζιες, γιατί έχει νόστιμο σταφύλι, έτοιμο να σαγηνεύσει με το άρωμά του, αλλά και συμμετάσχει σε ερυθρά, ροζέ και γλυκά κρασιά. Τα εκρηκτικά και γλυκά αρώματά του, που θυμίζουν γαρίφαλο, είναι το μεγάλο ατού αυτής της ποικιλίας. Έτσι, ενώ συνήθως η χαμηλή οξύτητα και οι μαλακές ταννίνες του μοσχάτου Αμβούργου δεν επιτρέπουν εύκολα να σταθεί από μόνο του για την παραγωγή μονοποικιλιακών οίνων, η προσθήκη του σε χαρμάνια είναι θαυματουργή. Αρκεί μια μικρή ποσότητα για να αναστήσει ακόμα το πλέον άτονο αρωματικά κρασί. Εκεί που πάντως είναι ασυναγώνιστο, είναι στην παραγωγή αποσταγμάτων, με τον άμβυκα να δρα σαν μεγεθυντικός φακός των αρετών του.

Σταυρωτό Η Αμπελακιώτικο : Το σταυρωτό (ή και αμπελακιώτικο) είναι μια ερυθρή ποικιλία, που καλλιεργείται στο νομό Λάρισας και σποραδικά στους νομούς Κοζάνης και Μαγνησίας καθώς και στο Τρίκωμο (Ζάλοβο) Γρεβενών. Το σταυρωτό είναι ποικιλία ζωηρή, εύρωστη και παραγωγική. Τα σταφύλια είναι μετρίου μεγέθους, πτερυγωτά, κωνικά, πολύ πυκνόραγα. Οι ράγες είναι μεσαίου μεγέθους, με φλούδα μέτριου πάχους, ερυθροιώδους χρωματισμού, με σάρκα χυμώδη, με μέτρια γλυκύτητα και ελαφρά υπόξινη επίγευση. Το σταυρωτό δίνει κρασιά μέτριας περιεκτικότητας σε αλκοόλ, μέτριας οξύτητας, με μέτριο χρώμα και αρκετές τανίνες, που αντέχουν στον χρόνο.

Μοσχόμαυρο : Τα δύο συνθετικά της λέξης –μόσχος και μαύρο- βάζουν κατευθείαν στο ρυθμό της σπάνιας αυτής ποικιλίας τον οινόφιλο-ερευνητή, που δεν την ξέρει και γοητεύεται έτσι από το άγνωστο. Ο ρυθμός αναφέρεται εσκεμμένα, γιατί το υπέροχο παιχνιδιάρικο άρωμα του μοσχόμαυρου δημιουργεί πραγματικά…χορευτική ατμόσφαιρα, είτε αυτό μετουσιώνεται σε ερυθρά είτε σε ροζέ κρασιά. Παρά τον ευχάριστο χαρακτήρα του, το μοσχόμαυρο καλλιεργείται σε μικρή έκταση και μάλιστα μόνο στον αμπελώνα της κεντρικής και ΒΔ Ελλάδας. Αν και εμφιαλώνεται δίνοντας και μονοποικιλιακά κρασιά, δεν είναι σπάνια η ανάμειξη αυτής της ποικιλίας με άλλες, όπως το ξινόμαυρο. Το χρώμα του μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα σκούρο, έρχεται όμως σε απόλυτη αρμονία με το έντονο άρωμά του, που φέρνει στο νου φρέσκα κόκκινα φρούτα, μοσχάτο σταφύλι και γαρίφαλο. Παιχνιδιάρικη, γεμάτη οξύτητα και μαλακές ταννίνες είναι η γεύση του, γεγονός που προσδίδει μια ανάλαφρη και νεανική παρουσία, που δεν αποκλείεται να ταυτοποιεί και το κοινό που μπορεί να προσελκύσει το σπάνιο μοσχόμαυρο. Το μοσχόμαυρο μπορεί να το συναντήσει κανένας και με τις ονομασίες Ξυνόγκαλτσο και Μοσχόγκαλτσο.

Φυσικά δεν υπήρχαν μόνο αυτές οι ποικιλίες σταφυλιού στο χωριό μας αλλά αυτές ήταν οι κυρίαρχες. Σήμερα οι λιγοστοί νέοι αμπελουργοί έχουν εντάξει και δύο ποικιλίες προερχόμενες από το εξωτερικό το Syrah και το Cabernet.

Kαλά Χριστούγεννα!

Το Δ.Σ. του Φιλοπροοδευτικού Συλλόγου των Απανταχού Τρικωμιωτών "Ο ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ" και η συγγραφική ομάδα του blog σας εύχονται από καρδιάς:

Συμπληρώσαμε 2 χρόνια ύπαρξης και όπως πάντα αναφέρουμε η ενότητα και η συμμετοχή συναποτελούν τις κινητήριες δυνάμεις για την λειτουργία του site αυτού. Πρέπει να είμαστε ενωμένοι γιατί μαζί μπορούμε περισσότερα, για να προσφέρουμε το ελάχιστο στον τόπο καταγωγής μας, στο χωριό μας. Η κυκλοφορία του ημερολογίου "παλιάς φωτογραφίας" από το σύλλογο για το 2013 πηγαίνει θαυμάσια, ειδικότερα οι κάτοικοι του χωριού χάρηκαν την πρωτοβουλία μας αυτή ιδιαίτερα και είμαστε σίγουροι πως μέχρι και το νέο έτος θα έχουμε εξαντλήσει όλα τα ημερολόγια που εκτυπώθηκαν. Και πάλι θέλουμε να σας ευχαριστήσουμε για τη συμμετοχή και την ανταπόκρισή σας σε όλες μας τις προσπάθειες για ανάδειξη του χωριού μας και να είστε σίγουροι ότι θα ακολουθήσουν και άλλα βήματα για πετύχουμε το "φιλοπρόοδο" του συλλόγου μας.

Καλές Γιορτές!

  Η συγγραφική ομάδα,

Τσακνάκης Γ. Ιωάννης

Καράντζιος Κ. Γεώργιος



O Αργαλειός, γράφει ο Χρ. Ζτάλιος...

Ο ΑΡΓΑΛΕΙΟΣ

(Μνήμες από Ζάλοβο)

     Τον αργαλειό τον χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για την ύφανση από τα πολύ παλιά χρόνια και τον χρησιμοποίησε περισσότερο στις αγροτικές περιοχές, καθώς εκεί ήταν το κύριο μέσο ύφανσης. Μετά την βιομηχανική επανάσταση ο κλασικός ξύλινος αργαλειός αντικαταστάθηκε από τον μηχανικό αργαλειό· σήμερα έχει σχεδόν καταργηθεί, καθώς η διαδικασία της ύφανσης έχει μηχανοποιηθεί. Τον παλιό ξύλινο αργαλειό δεν τον βρίσκουμε σήμερα ούτε σε σπίτια απομακρυσμένων περιοχών. Τον συναντούμε μόνο σε μουσεία λαϊκής τέχνης. Όσα σπίτια είχαν αργαλειό παλιά, ήταν σαν να είχαν ένα ατομικό υφαντουργικό έργαστήρι, που κάλυπτε όλες τις ανάγκες σε είδη ρουχισμού και κλινοσκεπασμάτων. Παλιά στα περισσότερα σπίτια του Ζαλόβου ο αργαλειός ήταν μόνιμα στημένος σε κάποιο δωμάτιο του σπιτιού, πάντα δίπλα σε παράθυρο, όπου το φώς ήταν περισσότερο.

     Το στήσιμο του αργαλειού δεν ήταν εύκολη υπόθεση, έπρεπε να γίνει πολύ σταθερός για να μην μετατοπίζεται από τα τραντάγματα που έκανε η νοικυρά, όταν τον δούλευε. Ο αργαλειός αποτελούνταν από τέσσερα ίσα σε μέγεθος, γερά και βαριά όρθια ξύλα, που συνδέονταν και με άλλα ξύλα με ειδικούς αρμούς και είχε τα παρακάτω εξαρτήματα.
     Αντιά : Δύο στρογγυλά ξύλα με διάμετρο 15 εκατοστών, που στο ένα άκρο τους είχαν τετράγωνη κατάληξη με τέσσερες τρύπες·το μπροστινό (προστάντι) που το συγκρατεί η Κουρούνα και τυλίγεται το υφαντό καθώς φτιάχνεται, ενώ το άλλο στο πίσω μέρος το (πισάντι) πάνω στο οποίο τυλίγεται το <<στημόνι>>, που το συγκρατεί η ποταμίστρα.
    Κουρούνα : Κοντόχοντρο κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει και συγκρατεί το προστάντι.
    Ποταμίστρα : Μακρύ κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει και συγκρατεί το πισάντι.

      Χτένια: Παραλληλόγραμα με ύψος 12 περίπου εκατοστών, με πάρα πολλά λεπτά δόντια από καλάμι, που προσαρμόζονται σε δύο στενά παράλληλα ξύλα.Το άνοιγμα που άφηναν τα καλαμάκια χαρακτήριζε τα χτένια: α) Δασότεχνα για πουκάμισα και σκουτιά, β) Ρασόχτενα για τα ράσα των παπάδων και γ) Πανόχτενα για βελέντζες, κιλίμια, κάπες.

     Μιτάρια : Κυλινδρικά ξύλα παράλληλα μεταξύ τους που πάνω τους είναι δεμένοι πολλοί λεπτοί σπάγκοι·ανάλογα με το υφαντό, άλλοτε χρησιμοποιούσαν δύο και άλλοτε τέσσερα.
     Ξυλότεχνο : Δύο οριζόντια ξύλα με αυλακιές. Αυτά δένονται με μικρότερα ξύλα κάθετα και μέσα τους προσαρμόζεται και κλειδώνει το χτένι με το οποίο χτυπιέται το υφάδι.

      Σαΐτα : Ξύλο ελειψοειδές που είναι σκαμμένο εσωτερικά ,και κατά μήκος συγκρατεί μια βέργα· Σ΄αυτή την μικρή βέργα τύλιγαν το νήμα, και με το πέταγμα της σαΐτας περνούσε το νήμα μέσα από το στημόνι.
     Ποδαρικά : Δύο μικρά ξύλα συνδεμένα με τα μυτάρια, που τα πατούσαν διαδοχικά και έτσι άνοιγε το στημόνι για να περάσει η σαΐτα.
     Όλα τα παράλληλα ζεύγη του στημονιού, (το οποίο ξεκινούσε από το πισάντι και κατέληγε υφαντό στο προστάντι) περνούσαν μέσα από δύο χτένια, που βρίσκονταν το ένα μπροστά από το άλλο.        Οι μισές κλωστές περνούσαν μέσα από το ένα και οι άλλες μισές από το άλλο. Όταν η υφάντρα πατούσε ένα μοχλό, τα χτένια μετακινούνταν το ένα πρός τα πάνω και το άλλο πρός τα κάτω, δίνοντας έτσι την δυνατότητα ανάμεσα από τις κλωστές του στημονιού, να περάσει η <<Σαΐτα>> που είχε το μάλλινο νήμα( υφάδι). Μετά από τα δύο αυτά χτένια, το στημόνι περνούσε μέσα από ένα άλλο σκληρό και δυνατό χτένι, που οι άκρες του κρέμονταν με δύο λεπτές σανίδες από το επάνω μέρος του αργαλειού, παρέχοντάς του την δυνατότητα να μπορεί να κινείται όλο το χτένι παράλληλα με τις κλωστές του στημονιού, ακουλουθώντας την φορά του. Κάθε φορά που περνούσαν την μάλλινη κλωστή, με αυτό το σκληρό χτένι χτυπούσαν κινώντας το μπρός πίσω με δύναμη την μάλλινη κλωστή για να πάει πολύ κοντά στην προηγούμενη που είχαν περάσει. Αυτό το χτύπημα ήταν το χαρακτηριστικό χτύπημα του αργαλειού, που έχει εμπνεύσει δημοτικούς και λαϊκούς δημιουργούς. Για να γίνει μια κουβέρτα,μια βελέντζα,ένα σάϊσμα, ή ένα άλλο δημιούργημα χρειαζόταν πολλές ώρες δουλειάς. Η δουλειά στον αργαλειό απαιτούσε μεγάλη δύναμη χεριών και συντονισμό κινήσεων, επειδή η υφάντρα χρησιμοποιούσε χέρια και πόδια, γι’ αυτό θεωρούνταν πολύ κουραστική και επίπονη δουλειά.

EΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΛΛΙΟΥ ΓΙΑ ΥΦΑΝΣΗ

Πριν φτάσουν στο στάδιο της ύφανσης έκαναν πολλές άλλες εργασίες. Πρώτα έπλεναν πολύ καλά το μαλλί στο (λεβέτι) και το στέγνωναν, έκαναν το ξάσιμο(με τα χέρια), λανάρισμα (με τα λανάρια) για να ξεμπλέξει και να γίνει πιό αφράτο το μαλλί, τουλούπιασμα (μεγάλες τούφες μαλλιού που τις έλεγαν τλούπες) και γνέσιμο. Το γνέσιμο το κάνανε οι γυναίκες περισσότερο όταν βγαίνανε στην γειτονιά για κουβέντα. Τα εργαλεία του γνεσίματος ήταν η ρόκα και το αδράχτι, έγνεθαν δύο είδη νήματος, το στημόνι και το υφάδι. Το στημόνι το έγνεθαν με την ρόκα και το αδράχτι με το σφοντύλι στο κάτω μέρος και το έκαναν πιό λεπτό από το υφάδι. Μετά το γνέσιμο έκαναν το νήμα θηλειές και το έβαφαν. Αφού στέγνωνε κατόπιν με την βοήθεια της ανέμης, μετέφεραν το νήμα στα μασούρια και το περνούσαν στο αντί.

ΤΑ ΥΦΑΝΤΑ ΤΟΥ ΑΡΓΑΛΕΙΟΥ

Φουστίτσιο: Για γυναικείες φούστες,γινόταν με κλωστή γνεσμένη,πολύ ψιλή από φίνο μαλλί.
Κλαρωτό: ύφασμα για ανδρικά ρούχα από φίνο μαλλί.
Δίμητο : Ύφασμα για ανδρικά ρούχα από φίνο μαλλί

Κουπιαστό: Ύφασμα για ανδρικά ρούχα με σχήμα ρόμμβου φτιαγμένο από φίνο μαλλί.
Κάλτσινο: Ύφασμα φτιαγμένο από χοντρή κλωστή για να χτυπιέται στο μαντάνι και να γίνει πιό πυκνό.
Τρουβαδένιο: Ύφασμα για τρουβάδες σε σχέδιο καρό,φτιαγμένο από φίνο μαλλί μαύρο και νήμα άσπρο.

         Επίσης φτιάχνανε ύφασμα για τσόλια,σακκιά,κάππες, βελέντζες με κρόσια, στρώματα κρόσια, στρώματα και βελέντζες με κοντά κρόσια.

Χρήστος Ζτάλιος

Tα πρώτα χίονια έπεσαν και στο χωριό μας!

Τις προηγούμενες ημέρες ο χιονιάς έκανε την εμφάνιση του και στο χωριό μας και τα πρώτα χιόνια άφησαν το σημάδι τους πάνω στις κεραμοσκεπές όλων των σπιτιών. Συγκεκριμένα το βράδυ της Πέμπτης σημειώθηκε ασθενής χιονόπτωση, χωρίς ωστόσο να είναι μεγάλης διάρκειας και έντασης. Όπως λένε και οι γεροντότεροι του χωριού μας "έριξε μια πασπάλη".  Φυσικά το ύψος του δεν ξεπερνούσε τα 1-2 cm και σήμερα τις πρωινές ώρες με λίγη ηλιοφάνεια εξαφανίστηκε κάθε ίχνος του. Ο Χειμώνας γενικότερα και φέτος μας "έστειλε μήνυμα" για τις διαθέσεις του, αρκεί να επιβεβαιωθούν στις διακοπές των Χριστουγέννων και να γιορτάσουμε στα λευκά.

Το χιονοδρομικό κέντρο της Βασιλίτσας από σήμερα, είναι ανοικτό προς στο κοινό και τους φίλους του χιονιού μιας και το ύψος του, εκεί, είναι το ιδανικό για να κάνει κάποιος Σκι. Είναι ένας χιονοδρομικός σταθμός, από τους καλύτερους της Ελλάδας και πολλοί επισκέπτες έχουν ως κατάλυμα τους Ξενώνες του χωριού μας για να μεταβούν στο χιονοδρομικό, αφού απέχει μόλις 30 χλμ. Έχουν την ευκαιρία ακόμη, να επισκεφθούν τα αξιοθέατα των πέριξ χωριών να δοκιμάσουν παραδοσιακές συνταγές και την τοπική γαστρονομία και φυσικά η εκδρομή τους στην περιοχή γίνεται πολυποίκιλη!

 

Καλό χειμώνα!

"Μασλάτια Νο7, του Ζτάλιου Χρήστου"

TΡΙΚΩΜΟ (ΖΑΛΟΒΟ) ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Ζαλοβίτικα μασλάτια (Μνήμες από Ζάλοβο)

Νο. 7 Τό άγριο Μουλάρι.

     Αγρουκτηνοτρόφους ήταν ου Κώτσιους, ιργατικός κι φιλότ'μους, σκουτώνουνταν όλ(η) τ’ χρουνιά στ’ δλειά, αμπέλια, γίδια, αρνίτια κι ένα σουρό άλλις δλειές. Όμους τουν λείπουνταν η γναίκα, κι έτς τ’απουφάσισι μια μέρα κι πήγι κι χάλιψι τ’Μαριγούλου, που ν είχι βάλλ απού κιρό στου μάτ(ι). Τα κατάφιρι κι τν παντρεύτκι του χ(ι)νόπουρου, κι πέρασι έναν αξέχαστου χ(ει)μώνα κάτ απ’τα σκιουπάσματα. Κάπουτε όμους όταν ήρθι η άν(οι)ξ βγήκαν στ’αμπέλια, κι στς πουλλές τς δλειές. H Μαριγούλου στάθκει γιρή δίπλα στούν Κώτσιου, γιατί ήταν τσιαπούνγκια, δουλιφταρού,κι άξια γναίκα· μόγκι που δεν άκουγι τουν κώτσιου που ν ίλιγι.
      -Μο Μαριγούλου!! Ιδώ μα !!! Μη ζγώντς σ'μα, κι προυπαντός μην πιρνάς πίσου απ’τουν Ντάσιου!! Του μπλάρ σκιάζιτι εύκουλα κι κλουτσάει, κι θα σι φκιάσ(ει) κάνα ζαράλ.Άκσις !!! 'Ακσα πέμι!!.
    Η Μαριγούλου όμους αστοχούσι απάν στ φούρια τς κι δεν συμμουρφώνονταν μι τς ουρμήνιις τ’ Κώτσιου. Κι έτς μια κακιά στιγμή καθώς πιρνούσι πίσου απ’τουν Ντάσιου, αυτός σκιάχκι, πάτσι γιρά στα δυό μπρουστνά πουδάρια, κι μι τα πισνά κατάφιρι μια γιρή κλουτσιά στου κιουφάλ τς Μαριγούλους κι τν άφκι στουν τόπου. Ν' έκλαψι ου Κώτσιους, ν έκλαψαν οι συγγινείδις, ν έκλαψι κι όλου του χουριό.

      Κόντιβι ξανά ου χ(ει)μώνας κι ου Κώτσιους τν μουναξιά δεν τν άντιχι. Βρήκι κινούργια γναίκα τ’ Διαμαντούλου κι ξαναπαντρέφκι, κι πέρασι πάλι έναν καλό χ(ει)μώνα. Όμως ήρθι η άν(οι)ξ κι βγήκαν πάλι στ δλειά,κι εκεί ή μοίρα τουν έπαιξι του ίδιου κακό παιχνίδ κι η Διαμαντούλου μι τουν ίδιου τρόπου ακουλούθσι τ’ Μαριγούλου στα κοιμητήρια. Για να μη τα πουλυλουγούμι ου Κώτσιους νέου παλληκάρ ήταν ,κι έκαμι κι τρίτ' προυσπάθεια για να φτιάξ τ’ ζωή τ. Βρήκι τν’Πανάϊου κι τν παντρεύκει κι αυτήν· μα κι αυτή η ερμάδα είχι ν' ίδια τύχ(η). Πήγι κι αυτή απ’τουν Ντάσιου.
   Σν’ κηδεία τς Πανάϊους γίνκει χαμός ,ου κόσμους έκλιγι για τς τρείς τς γναίκις ,αλλά και για τν κακή τύχ(η) τ’Κώτσιου που έκαμι όλις τς προυσπάθειεις που δικαιούνταν για να φτιάσ φαμπλιά, κι τιλικά δεν τα κατάφιρι. Kι όταν ου Παπαμκόλας σκόλασι με του τελετουργικό τς κηδείας, ου κόσμους πέρασι ένας ένας κι συλλυπήθκι τουν Κώτσιου. Ύστερα που σκόλασαν όλα αυτά κι έφυγαν όλ(οι), ου Μπράτμους τ’Κώτσιου που ήταν ικεί κι τηρούσι, κόντιψι τουν Κώτσιου κι τουν ρώτσι.
     -Α..ρα Μπράτμι!!! Τηρούσα ικεία τουν κόσμου π’σ’ έδινι συλλυπητήρια, κι μ’έκανι ιντύπουσ που όταν σι συλλυπούνταν οι γναίκις τς ευχαριστούσις, κι κνούσεις του κιουφάλ κατά σιακάτ, κι όταν σι συλλυπούνταν οι άντρ' τς’ευχαριστούσις, κι κνούσεις του κιουφάλ κατά σιαπάν,γιατί; Κι ου Κώτσιους τουν απάντσι.
   - Οι πούστδις οι άντρ,δεν μι συλλυπούνταν,αλλά όλ(οι) μι ρωτούσαν<<Κώτσιου του πλάς του μπλάρ;>>  κι ιγώ τς ίλιγα όχ(ι)!!!!.

Χρήστος Ζτάλιος

Κυκλοφορία Ημερολογίου "παλιάς φωτογραφίας" 2013!

Ο Φιλοπροοδευτικός Σύλλογος των Απανταχού Τρικωμιωτών, για πρώτη χρονιά φέτος προχώρησε στην έκδοση ημερολογίου για το έτος 2013 "με αναμνήσεις από το παρελθόν".
Είναι μια δράση που εντάσσεται στο πολιτιστικό πρόγραμμα του παρόντος Δ.Σ. και έχει ιδιαίτερη συναισθηματική αξία για όλους μας.
Είναι μια προσπάθεια που πιστεύουμε πως θα εκτιμηθεί ιδιαιτέρως από τους συγχωριανούς μας.

"Το κάναμε με μεράκι και αγάπη, για το χωριό μας, για ένα τόπο ευλογημένο, που γενεές  και γενεές ανέθρεψε και μεγάλωσε".

Το παρόν ημερολόγιο έχει ως εξώφυλλο τον ναό του Αγ. Αθανασίου, προστάτη του χωριού μας και του συλλόγου μας, που φέρει και το όνομα του.
"Ο Άγιος, θεωρείται θαυματουργός γιατί σε περίοδο επιδημίας χολέρας απάλλαξε ολόκληρη την περιοχή από το θανατικό. Εις ανάμνηση της σωτηρίας του , το χωριό επιδεικνύει την ευλάβεια του με εβδομαδιαία νηστεία πριν την εορτή του (18 Ιανουαρίου) και ο σύλλογος πλαισιώνει την πανήγυρη του αγίου με εορταστικές  εκδηλώσεις.
Το περιεχόμενο του ημερολογίου,  απαρτίζουν το σύντομο ιστορικό του χωριού μας, το μήνυμα του προέδρου του Δ.Σ. για το νέο έτος και ειδική σελίδα, αφιερωμένη στα πέτρινα γεφύρια.
Οι υπόλοιπες σελίδες με τους μήνες του έτους, πλαισιώνονται από παλιές φωτογραφίες, που αναφέρονται στις ασχολίες, τα έθιμα και πολλά άλλα.
Είναι μια ημερολογιακή έκδοση που κατά κύριο λόγο στηρίχθηκε στις ευγενείς δωρεές των χορηγών μας, οι οποίοι τιμούνται σε ιδιαίτερη σελίδα στο ημερολόγιο.

Η κυκλοφορία θα ξεκινήσει στο τέλος της παρούσας εβδομάδος.

Για διάθεση του ημερολογίου: Καράντζιος Γεώργιος τηλ. 6982825482 και georgekara123@gmail.com
                                                    Τσακνάκης Ιωάννης jz.tsaknakis@gmail.com
Μπορείτε να επικοινωνήτε μαζί μας ώστε να το προμηθευτείτε.
Η τιμή του ορίστηκε στα 5 ευρώ. Επιπλέον, κατά την περίοδο των Χριστουγέννων όσοι επιθυμούν θα μπορούν να το προμηθεύονται από τον Καράντζιο Γιώργο και Τσακνάκη Ιωάννη στο χωριό.

Η ενότητα μας, κινητήρια δύναμη του blog. Συμπληρώσαμε 2 χρόνια!

Ήταν Σεπτέμβρης του 2010, όταν ξεκίνησε η λειτουργία αυτού του blog. Το Σεπτέμβριο του 2012 συμπληρώσαμε μόλις 2 χρόνια, 2 χρόνια ακατάπαυστης ενημέρωσης και συγγραφής άρθρων.

Γιορτάζουμε, μια προσπάθεια που αρχικά ξεκίνησε με μικρή απήχηση και έφτασε σήμερα, να είναι η πηγή πληροφόρησης και ενημέρωσης των όπου γης Τρικωμιωτών και όχι μόνον!

Όπως αναφέρουμε στις περισσότερες ενημερώσεις και ανακοινώσεις η ύπαρξη του μπλόγκ και η συνεχής εξέλιξη του οφείλεται στην ενότητα και επαφή των απανταχού χωριανών, σε αυτή "την κινητήρια δύναμη" που έδωσε σε αυτό το άυλο μέσο "σάρκα και οστά"!

Πέραν της γενικής ενημέρωσης, αναπτύχθηκαν και άλλες πολυποίκιλες ενότητες όπως της λαογραφίας, παλιάς φωτογραφίας, ιστορίας, παραδόσεων, οπτικοακουστικού υλικού (βιντεοθήκη και πλούσιο φωτογραφικό υλικό) που έχουν ιδιαίτερο νόημα και συναισθηματικό χαρακτήρα για όλους μας αλλά ταυτόχρονα προβάλουν τον λαϊκό πολιτισμό  μας στο ευρύ κοινό.


Πρέπει όλοι μας, είτε αρωγοί αυτής της προσπάθειας είτε συμμετέχοντες να αισθανόμαστε περήφανοι, γιατί το κάνουμε για τον τόπο καταγωγής μας, για το χωριό που μεγαλώσαμε, ζήσαμε, περάσαμε αξέχαστες διακοπές και γενικότερα αγαπήσαμε!

Το αδιάκοπο ενδιαφέρον σας (37.000 επισκέψεις), μας έδωσε και δίνει ψυχική δύναμη να συνεχίσουμε το έργο μας και να εμπλουτίσουμε το χώρο αυτό με ακόμη περισσότερο υλικό και λειτουργίες. Θέλουμε να ανανεώσουμε το μπλόγκ μας με την βοήθεια όλων. Θέλουμε ιδέες, απόψεις, προτάσεις, επικρίσεις, παρατηρήσεις ώστε να το κάνουμε πιο απλό και λειτουργικό και να είναι προσιτό σε όλους, ώστε να εκτελεί το σκοπό για τον οποίο το δημιουργήσαμε.
Ξεκινούμε μαζί διεργασίες για την πλήρη ανανέωση ώστε να γίνει ιδιαίτερο και αξιοζήλευτο!

Έχουμε την διάθεση ανανέωσης!

Θέλουμε να προβληθεί το χωριό μας ακόμη πιο πολύ!

Περιμένουμε τη συμμετοχή όλων, γιατί μαζί μπορούμε ακόμη περισσότερα!

Εκ μέρους της διαχειριστικής ομάδας,
Καράντζιος Κ. Γεώργιος
Τσακνάκης Γ. Ιωάννης

"Τα Καζαναριά, Μνήμες από το Ζάλοβο, του Ζτάλιου Χρήστου"

TA ΚΑΖΑΝΑΡΙΑ

Μνήμες Από Το Ζάλοβο

    Ένα πρωϊνό κάποτε,όταν τα ζώα και τα φυτά είχαν μιλιά πιαστήκανε σε άγριο καυγά στ΄αμπέλι,η ψύχα της ρόγας του σταφυλιού με την φλούδα.
   -Εσύ είσαι μιά άχρηστη,εγώ έχω την γλύκα και το ζουμί,από εμένα θα βγεί το κρασί,εσύ είσαι ένα στυφό κι άχρηστο πράγμα πού σε φτύνουν οι άνθρωποι, έλεγε η ψύχα.
   -Κι όμως έγώ σε κρατώ στην αγκαλιά μου σφιχτά, δίχως εμένα θα έρεβαν τα σωθικά σου,εγώ σε προφυλάγω από τα λιοπύρια καί τις παγωνιές,εγώ παίρνω τα τόσο ωραία χρώματα-κόκκινα,ξανθά, ροδαλά, κεχριμπαρένια που ομορφαίνουν το σταφύλι καί το λιμπίζονται οι άνθρωποι. Απάντησε ή φλούδα.
    Δέν άκουγε τίποτα η ψύχα καί ο καυγάς δυνάμωσε, μαζεύτηκε πολύς κόσμος καί όλοι πήραν το μέρος της ψύχας·μονάχα ένας γέρος αμπελουργός στάθηκε παράμερα σκεφτικός καί άκουγε την φλούδα, δίχως να την περιγελάει. Σ΄αυτόν φανέρωσε εκείνη τότε το μυστικό της.
    -Άκουσε καλέ μου άνθρωπε,μη με πετάξεις από τις κάδες καί τα πατητήρια·μέσα μου θα βρείς την μεγαλύτερη σπιρτάδα,την Ρακή που στυλώνει την καρδιά του γέρου καί του δουλευτή,που γιατρεύει τον άρρωστο.......

Ζαλοβίτικα Μασλάτια, Νο. 6 "Η δεκάρα", Χρ. Ζτάλιος.

                         Ζαλοβίτικα μασλάτια
 (Μνήμες από Ζάλοβο)

               Η Δεκάρα

  H παρακάτω ιστορία δεν ξέρω αν είναι αληθινή. Μου την διηγήθηκε κάποιος παλιός δάσκαλος, λέγοντας ότι διαδραματίστηκε πολύ παλιά.

    Πρίν ανακαλύψουν οι άνθρωποι τα μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς (φορτηγά αυτοκίνητα), οι μεταφορές των εμπορευμάτων από πόλεις σε χωριά, καί το αντίστροφο γίνονταν με διάφορα ζώα σαμαριάρικα. Στα μέρη μας γινόταν με μουλάρια, τα οποία είχαν μεγαλύτερη αντοχή γιά μακρινά ταξίδια από τα άλογα,καί ήταν πιό βολικά στις δίσβατες περιοχές καί τα μονοπάτια, που συντόμευαν κατά πολύ τις αποστάσεις. Τα άτομα που ασχολιότανε τότε με τις μεταφορές ήταν οι Κυρατζήδες καί οι Αγωγιάτες. Κυρατζήδες ήταν αυτοί που μετέφεραν δικά τους προϊόντα προς πώληση, καί Αγωγιάτες αυτοί που μετέφεραν προϊόντα αλλων επί πληρωμή.

   Ένας Κυρατζής καί ένας Αγωγιάτης, κάποτε φθάσανε σε ένα από εκείνα τα σημεία που εθεωρούνταν τότε σταθμοί γιά ξεκούραση. Πρώτος έφτασε ο μπάρμπα Γιάννης ο οποίος μετέφερε κρασί, με τρια μουλάρια, τα δύο κανονικά φορτωμένα, καί στο τρίτο είχε φορτώσει μόνο δέκα οκάδες κρασί γιά να μπορεί να ανεβαίνει καβάλα κιόλας, γιατί ο δρόμος ήταν μακρύς καί κουραστικός. Φθάνοντας ο μπάρμπα Γιάννης σ΄αυτόν τον σταθμό,ξεφόρτωσε τα μουλάρια του, τα πότισε τα πήγε κάτω από κάτι πλατάνια, καί τα έβαλε τους τρουβάδες με κριθάρι γιά να φάνε, καί κάθησε κι ο ίδιος στον ίσκιο ενός δένδρου γιά να ξεκουραστεί. Σε  λίγο έφτασε καί ο μπάρμπα Μήτσιος, καί αυτός με τρια μουλάρια, εκ των οποίων τα δύο πιό πολύ φορτωμένα με διάφορα πράγματα καί το τρίτο φορτωμένο με δέκα οκάδες σαλάμι, γιά να μπορεί καί αυτός να ανεβαίνει καβάλλα όταν κουράζεται. Ξεφόρτωσε καί αυτός τα μουλάρια του, τα πότισε καί τα πήγε στον ίσκιο ενός δένδρου, βάζοντάς τα κριθάρι γιά να φάνε. Κάθισε καί αυτός κάτω από το ίδιο δένδρο, που καθότανε ο μπαρμπα Γιάννης γιά να ξεκουραστεί, λέγοντας. 
    -Καλημέρα!! 
   -Καλημέρα!! Είπε καί ο μπάρμπα Γιάννης καί πιάσανε την κουβέντα. Είπε ο κάθε ένας από που κατάγεται, τι μεταφέρει ,καί ποιός είναι ο προορισμός του, καί έτσι γνωρίστηκαν καλά.

     Ηρθε καί η ώρα του φαγητού μετά από τόση κούραση, καί έβγαλαν από τους τρουβάδες τους , ο μέν μπάρμπα Γιάννης  ένα κομμάτι τυρί ,ένα κρεμμύδι, λίγο ψωμί, καί γέμισε καί μιά μεγάλη κούπα κρασί από το τουλούμι των  δέκα οκάδων, καί άρχισε να τρώει καί να πίνει. Ο μπάρμπα Μήτσιος έβγαλε καί αυτός ψωμί από τον τρουβά του καί ένα μεγάλο κομμάτι σαλάμι,καί άρχισε καί αυτός να τρώει. Τρώγανε με όρεξη. Ο μπάρμπα Μήτσιος έβλεπε με κάποια ζήλεια τον μπάρμπα Γιάννη να πίνει το κρασί του, καί να αναστενάζει από ευχαρίστηση· καί ο μπάρμπα Γιάννης όμως έβλεπε τον συνάδελφό του να τρώει το λαχταριστό σαλάμι.Ό μπάρμπα Μήτσιος δεν άντεξε άλλο, έβγαλε από την τσέπη του μιά ολόκληρη δεκάρα, καί από τον τρουβά του μιά κούπα, καί είπε στον μπάρμπα Γιάννη.

     -Βάλε μου γιά μιά δεκάρα κρασί!
   Ο μπάρμπα Γιάννης πήρε την δεκάρα, την έβαλε στην τσέπη του καί γέμισε την κούπα με κρασί, ενώ τα μάτια του δεν έφευγαν από το σαλάμι, μιάς καί το τυρί του τελείωνε, αλλά δεν τραβούσε το κρασί όπως θα τραβούσε το σαλάμι. Βγάζει την ίδια δεκάρα από την τσέπη του καί λέει στον μπάρμπα Μήτσιο.
   -Δώσε μου γιά μιά δεκάρα σαλάμι!
  Παίρνει ο μπάρμπα Μήτσιος την δεκάρα, καί του δίνει ένα κομμάτι σαλάμι. Η δεκάρα άλλαξε πολλές φορές χέρια, το τουλούμι των δέκα οκάδων τελείωσε,καί το σαλάμι των δέκα οκάδων τελείωσε καί αυτό. Οι δυό αγωγιάτες ήρθαν στο κέφι καί το έριξαν στο χορό καί στο τραγούδι.  Δέν τους ένοιαζε ότι η μέρα προχωρούσε, καί ότι είχαν κάποιο προορισμό. Ο λιγοστός κόσμος που περνούσε τους κοιτούσε παράξενα, καί ακόμα καί τα μουλάρια τους ήταν ανήσυχα, γιατί διψούσαν καί  δέν είχαν καθήσει άλλη φορά τόση ώρα δεμένα. Αυτοί όμως ήταν στον κόσμο τους, αγκαλιάζονταν, φιλιούνταν, καί αποκαλούσε ο ένας τον άλλον <<αδελφό>>, κάνοντας καί άλλες εκδηλώσεις σαν κι αυτές που κάνουν οι άνθρωποι όταν μιλάει το κρασί.

   Σε λίγο άρχισε να βαραίνει το στομάχι τους, καί να βουίζει το κεφάλι τους. Κάθε λίγο προσπαθούσαν με κάθε τρόπο στην διπλανή βατσινιά, να βγάλουν λίγο κρασί καί σαλάμι από το στομάχι τους γιά να ξαλαφρώσουν. Έτσι έχασαν ξαφνικά το κέφι τους, τα πόδια τους δέν τους κρατούσαν άλλο, καί έγειραν καί αποκοιμήθηκαν, επάνω στις πραμμάτειες τους ροχαλίζοντας. Ξύπνησαν όταν ξημέρωσε, καί αφού κατά την διάρκεια της νύχτας κάνανε συχνές επισκέψεις προς την βατσινιά, κάνοντας οχτάρια. Πήγαν καί βάλανε τα κεφάλια τους κάτω από την βρύση γιά να συνέλθουν, καί τότε συνειδητοποίησαν ποιοί είναι, καί ποιός είναι ο προορισμός τους. Τά μουλάρια όταν τους είδαν άρχισαν να χλιμιντρίζουν από την πείνα καί την δίψα,καί αυτοί με σκυμένα κεφάλια τα έδωσαν να φάνε καί τα πότισαν. Ύστερα άκεφα-άκεφα τα φόρτωσαν, ανέβηκαν καβάλα στα δυό μουλάρια που δεν  ήταν φορτωμένα καί ξεκίνησαν γιά τον προορισμό τους, υποσχόμενοι να μην πουν τίποτα σε κανένα, καί ότι η φιλία τους θα συνεχιστεί.

    Προχωρούσαν καβάλλα άκεφοι,καί τους αποσχολούσε ένα πρόβλημα που δεν μπορούσαν να βρούν τήν λύση, πως με μιά δεκάρα φάγανε δέκα οκάδες σαλάμι, καί ήπιανε δέκα οκάδες κρασί;

                                                                                                         Χρήστος Ζτάλιος

Διόρθωση : Απόστολος Ε.Αποστολίδης

"Το περίπτερο, Μνήμες Από το Ζάλοβο, του Ζτάλιου Χρήστου"

                                                             ΤΡΙΚΩΜΟ  (ΖΑΛΟΒΟ)  ΓΡΕΒΕΝΩΝ

                                   ΤΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

                                                (Μνήμες από Ζάλοβο)

  Γύρω στo 1969-70 στo Ζάλοβο εγκαινιάστηκε περίπτερο στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ιδιοκτήτης του περιπτέρου ο Ηρακλής Βλάμης, λόγω όμως ότι αυτός είχε πολλές ασχολίες καί επειδή το περίπτερο δεν είχε πολύ δουλειά, το δούλευε ο πατέρας του ο Μπάρμπα Μήτρος (Νταράκος)ο οποίος στην φωτογραφία είναι στην μέση.

   Ο Νταράκος όπως όλοι στο Ζάλοβο ασχολούνταν με λίγο απ΄όλα, λίγα αμπέλια, λίγα γίδια, τον κήπο του καί άλλα· είχε όμως παράλληλα αναπτύξει καί το επάγγελμα του Δερματέμπορα. Όταν σφάζανε κάποιο γουρούνι ή κάποια γίδα ,ο μπάρμπα Μήτρος πήγαινε  παζάρευε καί έπαιρνε το δέρμα του ζώου καί γιά αυτό στο μπαλκόνι του πάντα ύπήρχαν κρεμασμένα δέρματα γιά να ξεραθούν καί να τα πουλήσει αργότερα σε κάποιον χονδρέμπορα.

 Το περίπτερο λοιπόν είχε, τσίχλες, καραμέλλες,  γαριδάκια, σοκολάτες, μπισκότα, τσιγάρα χύμα καί σέ πακέτα καί απ΄όλα τα ψιλολόγια, χτένες, τσιμπιδάκια, καρφίτσες, πινέζες καί ένα σωρό άλλα.

   Θυμάμαι τον Μπάρμπα Μήτρο πάντα χαμογελαστό όταν πήγαινες να ψωνίσεις κάτι, να ρωτάει 
    -<<Τι θέλτς πιδούλι μ;>> 
       Καί αφού του ελεγες τι ήθελες να αγοράσεις, έψαχνε να βρεί σε ποιό ράφι το είχε. Γιά τα ρέστα όμως παιδευότανε να πιάσει τα κέρματα, γιατί τα δάχτυλα του με τα υποτυπώδη νύχια ήταν χτυπημένα μάλλον από δυναμίτη. Είχε το μονοπώλιο των τσιγάρων καί δεν πωλούσε τσιγάρα στους μικρούς. Όταν πήγαινε κάποιος μικρός να τον ξεγελάσει πάντα ρωτούσε γιά ποιόν είναι καί από την μάρκα καταλάβαινε αν του έλεγε αλήθεια ή όχι.

   Τις μέρες που ο καιρός ήταν καλός, ο Μπάρμπα Μήτρος δεν καθότανε μέσα στο περίπτερο, ήταν πάντα έξω από αυτό καί προσπαθούσε να έχει παρέα. Αν όμως δεν υπήρχε κόσμος στην πλατεία, τότε καθότανε μέσα καί πολλές φορές από την απραξία τον έπαιρνε ο ύπνος. Αυτό περιμέναμε καί εμείς γιά να τον τρομάξουμε ζητώντας κάτι από το εμπόρευμα του περιπτέρου, απότομα καί με δυνατή φωνή. Τις κρύες όμως μέρες του χειμώνα γιά να ζεσταθεί μέσα στο περίπτερο χρησιμοποιούσε γιά θέρμανση μαγγάλι με κάρβουνα, με αποτέλεσμα μία φορά να τον βρούν λιπόθυμο λόγω εισπνοής του μονοξειδίου του άνθρακα. Ευτυχώς δέν είχε εκτεθεί πολύ ώρα στο δηλητηριώδες αέριο,καί έτσι γλύτωσε.

   Στο περίπτερο ο Μπαρμπα Μήτρος έφερνε καί Τσιχλόφουσκες που μέσα είχαν λαχεία καί αγοράζοντας μία τσιχλόφουσκα ήσουν υποψήφιος γιά τα δώρα πού είχε η λαχειοφόρος αγορά. Κάποτε σε μιά τέτοια κλήρωση, το μεγάλο έπαθλο ήταν μιά μεγάλη μπάλα. Τό συγκεκριμένο έπαθλο τότε γιά τα αγόρια του χωριού ήταν αρκετά ελκυστικό καί γιά αυτό η πώληση των λαχείων προχωρούσε με γρήγορους ρυθμούς. Στό τέλος έμειναν μόνο τρία λαχεία καί η μπάλα ακόμη δεν είχε κληρωθεί.Τότε ο Τάκης ο Γιάκος λέει στον Νταράκο.

   -Πάππου τα αγοράζου ιγώ κι τα τρία λαχεία! Πάρ τσ΄παράδις  κι δώμ τα λαχεία κι τν΄μπάλα!

   -Πάρτα πιδούλι μ τα λαχεία κι ανξέτα ιδώϊα μπρουστά!

   Ο Τάκης σίγουρος ότι στα τρία εναπομείναντα λαχεία ήταν καί αυτό της μπάλας δέχθηκε να τα ανοίξει εκεί μπροστά. Πράγματι τα άνοιξε, αλλά μπάλα δεν υπήρχε σε κανένα λαχείο. Τότε ξέσπασε μία διαμάχη μεταξύ τους γιά την μπάλα, ΟΤάκης απαιτούσε την μπάλα αλλά ο Νταράκος δεν την έδινε. Η διαμάχη αυτή κράτησε περίπου κανάνα δεκάλεπτο με τον Νταράκο να είναι ανένδοτος καί έτσι ο Τάκης αποχώρησε. Όμως πώς νοιώθει ένα δωδεκάχρονο παιδί που πρίν από λίγο είχε σχεδιάσει, ότι σε λίγο θα έπαιζε μονότερμα με τον Στέφανο καί τον Κωσταντή με την καινούργια μπάλλα, αφού ήταν σίγουρα καί λογικά δική του. Αδικία. Έτσι καί ο Τάκης δέν μπορούσε να το χωνέψει.

   Το μεσημέρι ο Μπάρμπα Μήτρος κλείδωσε το περίπτερο καί πήγε γιά το μεσημεριανό φαγητό καί την σχετική ξεκούραση. Τότε εμφανίστηκε ο Τάκης καί κρατώντας ένα κουτί σπίρτα πλησίασε στο περίπτερο καί από μία χαραμάδα έριχνε αναμμένα σπίρτα στο εσωτερικό του περιπτέρου. Στό τρίτο ή τέταρτο σπίρτο όταν βεβαιώθηκε ότι κάποια γαριδάκια άρχισαν να καίγονται, το έβαλλε στα πόδια καί πήγε καί κρύφτηκε κάτω στην Χαλκιά.

   Ευτυχώς εκείνη την ώρα περνούσε ο Απόστολος Αποστολίδης (Τόλιος) καί βλέποντας καπνούς να βγαίνουν από το περίπτερο έδωσε μία κλωτσιά στην πόρτα την άνοιξε καί κατάφερε να σβήσει την φωτιά. Τον Τάκη τον ψάχνανε μέχρι αργά το βράδυ.

   Δυστυχώς το Ζάλοβο μίκρυνε, οι ηλικιωμένοι φεύγανε χωρίς γυρισμό, οι πιό νέοι παίρνανε τον δρόμο της ξενιτιάς γιά ένα καλύτερο μέλλον, τα παιδιά στο σχολείο λιγόστεψαν, με αποτέλεσμα να κλείσει κι αυτό. Έτσι οι πελάτες του μπάρμπα Μήτρου  λιγόστεψαν κι αναγκάστηκε να το κλείσει. Αν θυμάμαι καλά η ζωή του περιπτέρου δεν κράτησε παραπάνω από 4-5 χρόνια.

                                                  Χρήστος Ζτάλιος

                                                                                                    

"Το Συνάχι, Μασλάτια Νο5, του Ζτάλιου Χρήστου"

                                                      ΤΡΙΚΩΜΟ (ΖΑΛΟΒΟ) ΓΡΕΒΕΝΩΝ
                                                                 Ζαλοβίτικα μασλάτια
                                                                 (Μνήμες από Ζάλοβο)
                                                                     Νο. 5 Τό Συνάχι
    H Λένου ήταν παντριμέν' πέντι χρόνια μι τουν Μ'χάλ, κi χαήρ δεν έγλιπι. Ου Μ'χάλτς δεν ήταν απ΄τς καλοί τς νοικουκύρδις, του μυαλό τ΄ τούχι στου μισοχώρ, στου καφινείου,κι τραβούσι κι καμμιά ρακή παραπάν.
    Δικαπέντι μέρις τουν παρακαλούσι η κάψου Λένου.
   -Άϊντι ρα Μ'χάλ!!! Φόρτουσι δυό τσιουβάλια στάρ, στου Μπλάρ κι σύρι στουν Γιώργ(η) τουν Μυλουνά να μας φκιάσ' μιά γκίδα αλεύρ,θάρρουμ φτιάνουμι κάνα ψουμί, καμμιά πίττα, τίπουτα πέτουρα, κι ότ΄άλλου μας χράζιτι.
   -Φέγα σιαπέρα μα!!!! Έχου δλειά στου καφινείου!! Άμα θέλτς φόρτουσέ τα κι σύρτα ισύ.
   Τουν παρακαλούσι αράδα η κάψου Λένου, αλλά ου Μ'χάλτς τούν χαβά τ· που τουν έβρισκις που τουν έχανις στου μισουχώρ, κι στου καφινείου. Είδι κι απόειδι η Χριστιανή, ότι ου Μχάλτς δεν είχι σκουπό να τς φτιάσ' αυτό του χουζμέτ, κι απουφάσισι να σκουλάσ' τ΄δλειά μαναχή τς. Κι έτσ' μιά χαραή λέι στουν Μ'χάλ.
   -Άϊντι ρα Μ'χάλ!! Αφού δέν έχ(ει)ς σκουπό να πας ισύ, βόθεια τουλάχιστον να φουρτώσουμι του Μπλάρ,κι να παένου ιγώ στουν Μύλου,ν' αλλέσου του στάρ.
   Ου Μ'χάλτς τ΄βόηθσι κι φόρτουσαν στου Μπλάρ δυό σακκιά σταρ, αλλά φοβούνταν όμους,να τν αφήκ(ει) να πάει μαναχή τς στουν Γιώργ(η) τουν Μυλουνά. Ου Γιώρτς ήταν Μουρντάρς κι η Λένου ήταν καλουφτιαγμέν(η) κι όμουρφ(η) γναίκα· αλλά δεν ήθιλνι κιόλας να χάσ(ει) του μισοχώρ κι του καφινείου, κι σκέφκι να τν ουρμνέψ.
   -Άϊντι μα Λένου σύρι!!! Αλλά τήρα νάχ(ει)ς τα μάτια ς τέσσιρα,γιατί ου Γιώρτς είνι Μουρντάρς, κι τς γναίκις τς κρατάει τιλιφταίις, κι τς αρίχνιτι, κι άμα τα καταφέρ(ει) τς φκιάν(ει) κι τού ζαράλ.
   -Αυτά π΄λες ισύ είνι χαζαμάρις!!! Είπι η Λένου κι κίντσι γιά του μύλου.
   Έφτασι η Λένου στουν μύλου,έκατσι σι μιά γουνιά κι πιρίμινι ν΄αράδα τς. Άντρις πάειναν κ΄ έρχουνταν, άλειθαν κι έφυβγαν, μόγκι η αράδα τς Λένους δέν έρχουνταν, κ΄ ή Λένου ανησύχσι. Όταν σκόλασαν όλ(οι) κ΄ έμειναν μαναχοί τς, ου Γιώρτς τν κόντιψι κι τν ρώτσι.
  -Τι είνι μα Λένου!!! Σάν φουβισμέν' σι γλέπου!!! Γιατί μά;
  -Να ου Μ'χάλτς μ΄είπι, ότι τς γναίκις τς κρατάς τιλιφταίις ,κι τς αρίχνισι κιόλας!!!!
   Ού Γιώρτς αφού τ΄πλησίασι κι τ΄μύρσι,ν' είπι.
   -Ναί!! Αλλά ιγώ πρώτα τς ψυχουλουγώ!!! Κι τς μυρίζου γιά να ιδώ αν θέλν!!!! Νά ισένα σι μύρτσα τώραϊα, κι δεν θέλτς!!!  Μι  του ζόρ' γένιτι αυτή η δλειά κάψου Λένου; Δεν γένιτι!!!
   Άλεισαν του στάρ,φόρτωσαν τ αλεύρ στου Μπλάρ κι η Λένου γύρτσει στου σπίτι τς. Δέν πέρασαν πουλλές μέρις, κι ξανά η Λένου στουν μύλου ν΄αλλέσ στάρ. Πιρίμινι μέχρι να ρθεί η αράδα τς, κι αφού έφυγαν όλ(οι), τότι τν κόντιψι ου Γιώρτς, έσκυψι τ΄μύρσι κι τν είπι.
   -Ά....μα Λένου!!!! Σήμιρα γλέπου του χαλέβ η ψ'χούλα σ΄!!!!.
    Κι εκείν' τουν απάντσι.
   -Αχ!! Γιώργ(η) μ ιγώ κι ν άλλ τ΄βουλά του χάλιβα,αλλά τότι μι φαίνιτι ήσαν σναχουμένους, κι δεν μι μύρτσις καλά!!!
    Απόμκει ουδεέτς ου Γιώρτς.
                                                                Χρήστος Ζτάλιος

Στην τελική ευθεία η έναρξη του έργου "Ανάπλαση - Αναβάθμιση του Δ.Δ. Τρικώμου".

Έπειτα από την προκήρυξη του έργου "Ανάπλαση - Αναβάθμιση του Δ.Δ. Τρικώμου" , που αφορά το χωριό μας γύρω στον Ιουνίο,  η δημοπράτηση του από το Δήμο Γρεβενών ορίστηκε στις 13 Νοεμβρίου που θα διενεργηθεί πρόχειρος μειοδοτικός διαγωνισμός για την ανάδειξη του αναδόχου. Ο προϋπολογισμός της μελέτης είναι της τάξης των 275.000 ευρώ και αφορά την ολοκλήρωση της "νέας" πλατείας (πλακόστρωση-φωτισμός-παγκάκια), την αναπαλαίωση του καμπαναριού (αμμοβολή και αρμολόγηση),τον καλλωπισμό του παλιάς πλατείας (πλάτανου) με επένδυση πέτρας, την αναπαλαίωση του ναού του Αγ. Γεωργίου (αμμοβολή και αρμολόγηση) και άλλες παρεμβατικές δράσεις για την ανάδειξη του "κέντρου" του χωριού (επενδύσεις τειχίων κτλ.). Το όλο έργο έχει στόχο την μετεξέλιξη του κέντρου του χωριού μας, σε παραδοσιακό κέντρο με βασικά μοτίβο, την πέτρα και το ξύλο. Είναι ένα έργο για οποίο εργάστηκαν πολλοί χωριανοί μας αρκετά ώστε να βγει μια σωστή μελέτη (Δασκαλόπουλος Κώστας, τοπογράφος, Λίτσα Γιωργιτσιώτη, πολιτικός μηχανικός) και στην τελική ένα όμορφο αποτέλεσμα.Πρωτεργάτης στην όλη προσπάθεια  στάθηκε ο πρόεδρος του χωριού μας, Γιάννης Ράπτης. Μόλις δημοπρατηθεί, η επόμενη ενέργεια (καιρού επιτρέποντος) είναι η έναρξη των εργασιών και η ολοκλήρωση του έργου μέσα σε 18 μήνες τουλάχιστον.

Τα παιχνίδια μας, γράφει ο Χρ. Ζτάλιος...

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΜΕ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΜΕΓΑΛΩΣΑΜΕ

             (Μνήμες από Ζάλοβο)           

Το παιχνίδι είναι μιά αυθόρμητη συμπεριφορά των παιδιών που δεν έχει σαφή στόχο, ούτε ακολουθεί κάποιο πρότυπο· γίνεται γιά την ευχαρίστηση καί την ψυχαγωγία που προκαλεί, βοηθά τα παιδιά να αναπτυχθούν σωστά σωματικά καί νοητικά καί ευεργετεί όσα εξακολουθούν να παίζουν ακόμη καί σε μεγαλύτερη ηλικία. Απεναντίας αν τα μικρά παιδιά στερηθούν γιά κάποιους λόγους το παιχνίδι, η ανάπτυξη τους μπορεί να μην ολοκληρωθεί φυσιολογικά. Τά παιδιά μέσα από τα παιχνίδια βιώνουν διάφορες καταστάσεις καί νιώθουν πολλά συναισθήματα όπως χαρά, αγάπη καί πόνο, Παίρνοντας έτσι περισσότερα εφόδια γιά να αντιμετωπίσουν καί να ξεπεράσουν τις δύσκολες καταστάσεις της μετέπειτα ζωής τους. Την δεκαετία του 60 καί στις αρχές του 70, εμείς οι σημερινοί πενηντάρηδες καί εξηντάρηδες παίζαμε τα πατροπaράδοτα παιχνίδια, αυτά που μάθαμε από τους μεγαλύτερους καί από τους  γονείς μας. Γιά μας τότε το παιχνίδι ήταν εσωτερική ανάγκη· η πρώτη κουβέντα που λέγαμε όταν βρισκόμασταν τα παιδιά μεταξύ μας ήταν << Παίζουμε;>>.

   Aργότερα με την ανάπτυξη της βιομηχανικής επανάστασης τα φτιαχτά παιχνίδια μας έγιναν βιομηχανικά καί τα υπόλοιπα γίναν ηλεκτρονικά, παίζονται στις οθόνες  τηλεοράσεων καί υπολογιστών καί δεν συμβάλλουν στη σωστή σωματική ανάπτυξη καί προσωπικότητα του παιδιού. Καί έτσι άντί το παιδί να πρωταγωνιστεί, γίνεται θεατής των παιχνιδιών. Καί αυτή η αδράνεια μόνο αρνητικές συνέπειες έχει στην ζωή του.

"Το ξινό Γαϊδούρι, Μασλάτια Νο4, του Ζτάλιου Χρήστου"

                                                    ΤΡΙΚΩΜΟ  (ΖΑΛΟΒΟ)  ΓΡΕΒΕΝΩΝ

                                                            ΖΑΛΟΒΙΤΙΚΑ  ΜΑΣΛΑΤΙΑ 

                                                                  (Μνήμες από Ζάλοβο)

                                                                 Νο. 4 Τό ξυνό Γαϊδούρι                                                            

   Τo μασλάτι που ακουλουθεί δεν γνωρίζω aν είναι αληθινό· τo θέλει πάντως η παράδοση.

   Όταν πηγαίναμε στην πρώτη Γυμνασίου στα Γρεβενά, στην αρχή της σχολικής περιόδου καί στα πλαίσια της γνωριμία μας πολλοί καινούργιοι συμμαθητές μας ρωτούσαν από ποιό χωριό είμαστε, και όταν απαντούσαμε από το Τρίκωμο μας αποκαλούσαν Ξυνούς. Έχοντας την απορία γιά τον χαρακτηρισμό αυτόν, ρώτησα αργότερα κάποιον χωριανό λίγο μεγαλύτερης ηλικίας από εμένα,  καί συγκεκριμένα τον Απόστολο Αποστολίδη του Ευαγγέλου(Τόλιος), ο οποίος θυμάται τα πάντα σχετικά με το Ζάλοβο, καί μου διηγήθηκε την παρακάτω ιστορία.

   Πρίν πολλά χρόνια ήρθε στο Ζάλοβο ένας έμπορος γενικής προμήθειας, που τότε τον αποκαλούσαν Κατσάνο με την πραμάτεια του, καί κατασκήνωσε στο αλώνι των Καραντζαίων, καί εκεί άρχισε τις αγοραπωλησίες. Αγοράζανε λοιπόν οι Ζαλοβίτες όσοι από αυτούς είχαν χρήμματα διάφορα αγαθά. Κάποιος Ζαλοβίτης που δεν είχε χρήμματα είπε στον Κατσάνο.
   -Δέν έχω χρήμματα να αγοράσω πραμάτεια, αλλά έχω ένα τομάρι Αλεπούς, να το φέρω;
  -Φέρτο ! Τού είπε ό Έμπορας.
  Έτσι λοιπόν το έφερε,καί πόρεψε καί αυτός από αγαθά. Ο κατσάνος πέταξε το τομάρι πίσω σε μιά υποτυπώδη αποθήκη που είχε κάνει. Ένας άλλος Ζαλοβίτης που ήταν εκεί καί είδε την σκηνή σκέφτηκε να κάνει καί αυτός το ίδιο, αλλά δεν είχε τομάρι καί έκλεψε τότε του εμπόρου από το πίσω μέρος της αποθήκης· έτσι ψώνισε καί αυτός καί έφυγε. Αυτή η διαδικασία με την αγοραπωλησία του ίδιου τομαριού επαναλήφθηκε 9-10 φορές. Στό τέλος πήγαν μαζί δυό Ζαλοβίτες να πάρουν το τομάρι, καί τραβώντας ο ένας από το κεφάλι καί ο άλλος από την ουρά, κόψανε τό τομάρι στή ουρά. Καί αυτός με το κομμένο τομάρι πήγε στον Κατσάνο καί του είπε,ότι έχει ένα τομάρι αλλά είναι κολοβό. Ο Κατσάνος όμως το δέχτηκε καί έτσι ψώνισε καί αυτός ο Ζαλοβίτης.

  Τό μεσημέρι ο Κατσάνος άρχισε να μαζεύει την υπόλοιπη πραμάτεια του, καί είπε στον Παραγιό, να πάει να μαζέψει τα τομάρια· του είπε δε ότι πρέπει να είναι 9 ή 10 τομάρια. Πάει ο παραγιός να πάρει τα τομάρια καί βρίσκει ένα, καί αυτό κολοβό. Τό λέει στο αφεντικό του το οποίο στενοχωρήθηκε, καί έψαχνε να βρεί τρόπο να εκδικηθεί τους Ζαλοβίτες. Ξεκίνησε να φύγει,καί όταν έφτασε στην Ράχ(η) την Μεγάλ(η) κάτω από τό (καραούλι), ο Γαΐδαρος που είχε μαζί του ψόφησε. Η ευκαρία που περίμενε ο Κατσάνος είχε έρθει. Έτσι λοιπόν έγδαρε τον Γαΐδαρο, τον λιάνισε, τον έβαλε σε γαλίκια καί επέστρεψε στο Ζάλοβο με σκοπό να τον πουλήσει, σαν ελάφι.       Ανάρπαστος έγινε ό γαΐδαρος, γιατί ήταν σε πολύ χαμηλή τιμή γιά ελάφι. Όταν ξεπούλησε ανέβηκε στον Καταφύκη (λόφος υπεράνω του χωριού) καί φώναξε 
 -Ώ!! Ζαλοβίτις όποιους κακάβουσει νά ξεκακαβώσει, δέν ήταν Έλαφος αλλά Γαΐδαρους καλλιγωμένους μέσ' του παχνί διμένους! 
   Ευνόητο λοιπόν είναι ότι οι Ζαλοβίτες δεν τον έφαγαν τον Γαΐδαρο (τό κρέας τού Γαΐδάρου λένε ότι ξυνίζει) ,παρ΄όλο πού ή παράδοση τό θέλει διαφορετικά.

                                               Χρήστος Ζτάλιος

"Κώτσιους και Βασίλου", γράφειο ο Χρ. Ζτάλιος.

ΚΩΤΣΙΟΥΣ ΚΙ ΒΑΣΙΛΟΥ

                             (Μνήμες από Ζάλοβο)                 

     Κόντιβι oυ Δικαπινταύγουστους στου Ζάλοβου, κι γιόμσαν τα σπίτια απού κόσμου, ήρθαν απ΄ν΄Αθήνα, ήρθαν απ΄τ΄ Σαλουνίκ(η), ήρθαν κι απ΄του Γριβινό .

     Ήρθι κι ου Κώτσιους απ΄ν΄Αθήνα, μι καμμιά δικαπινταριά μέρις άδεια να ξαπουστάσ κι να δει τς΄γονίδις κι τς΄φίλ τ. Οι γονίδις όμους τ΄Κώτσιου, Γιώρτς κι Λισσάβου βάλθκαν να τουν παντρέψν γιά να μην ξαναφύγ(ι)· γιατί είχι τρανέψ ου Κώτσιους, κι είχι πατήσ τα 32.

   -Λισσάβου!! Μό Λισάβου!!Που είσι μα;

   -Ιδώ είμι Γιώργ(η)!! Φκιάνου πατάτις ξνές γιά του γιόμα!

   -Πάλι μα! Μπιζέρτσα! Όλου πατάτις ξνές, φασούλια, πέτουρα, τραχανουπάπαρα, κουρκούτ χουρίς καντίπουτα μέσα! Όλου τέτοια φαϊά φκιάντς, που δεν έχν κριάς!  Λοιπόν τώραϊα πού έρχουμαν σπίτ, είδα τουν Κίτς τς΄ Στέφινας που έσφαζι ένα παλιουτράϊ. Τουν είπα να μι κόψ κανά δυό ουκάδις από πισνό πουδάρ· σύρι ύστιρα κι πάρτου, κι να του βάλτς ταχιά τς΄ Παναΐας στουν ταβά μι πατάτις στου φούρνου, γιατί έχουμι απ΄τν Πασκαλιά να ζκαλίσουμι κάνα δόντ(ι).

Ο σύλλογος ξεκίνησε τα έργα εξωραισμού στον Αγ. Αθανάσιο

Το Δ.Σ. του πολιτιστικού συλλόγου Τρικώμου με τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν από την γιορτή Κρασιού Τρικώμου αποφάσισε να κάνει επένδυση με πέτρα το τοιχίο προς τον δημόσιο δρόμο και να τοποθετήσει την ανάλογη ενθυμητήρια επιγραφή και συντήρηση της παιδικής χαράς (βάψιμο-αγορά νέων οργάνων).
Στην παρούσα φάση είναι σε εξέλιξη οι κατασκευές στον Αγ. Αθανάσιο που ομορφαίνουν τον περίβολο του ναού ακόμη περισσότερο. Συγκεκριμένα, το τοιχίο επενδύεται με πέτρα και σε επόμενη φάση θα τοποθετηθούν κρυφοί φωτισμοί που να αναδεικνύουν την παραδοσιακή πέτρα ομαλής. Σας παρουσιάζουμε μερικές φωτογραφίες από την πορεία των εργασιών:

Ζαλοβίτικα μασλάτια Νo. 3, γράφει ο Χρ. Ζτάλιος...

  Ζαλοβίτικα Μασλάτια no.3

                                                                                            (Μνήμες από Ζάλοβο)

    Ό Αγροκούμπανος

   Το μασλάτι που ακολουθεί είναι αληθινό, έγινε περίπου το 1969 καί μου το διηγήθηκε ο φίλος μου Γιώργος. Στο Ζάλοβο τότε τα παιδιά παίζαμε με διάφορα παιχνίδια,ένα από αυτά ήταν καί τα λάστιχα (σφεντόνα),με τα οποία κυνηγούσαμε σπουργίτια καί κάναμε σκοποβολή.

   Ο Γιώργος  λοιπόν με τον πατέρα του καί την μάννα  του, κάποιο απόγευμα μαζέψανε κεράσια από την κερασιά τους γεμίζοντας σχεδόν δύο γαλλίκια·με σκοπό την επομένη το πρωΐ να ξεκινήσουν γιά κάποιο χωριό όχι καί τόσο κοντά στο δικό μας,όπου ο πατέρας του Γιώργου είχε αρκετές γνωριμίες ,γιά να πωλήσουν τα κεράσια τους.

   Αφού ξημέρωσε φόρτωσαν τα γαλλίκια στο μουλάρι καί ξεκίνησαν, γιά το εμπορικό τους ταξίδι. Ο πατέρας του προχωρούσε  μπροστά τραβώντας από το καπίστρι το μουλάρι, καί ακολουθούσε ο δεκατριάχρονος τότε Γιώργος με τα λάστιχα στα χέρια ,σημαδεύοντας καί ρίχνοντας σε όποιο πουλί έβλεπε. Μετά από δυόμισυ ώρες πορείας καί αφού φτάσανε σε κάποια βρύση,ο πατέρας του θεώρησε καλό να κάνουν μία στάση γιά ξεκούραση,καί ξεφόρτωσε το μουλάρι,  το πότισε, καί το άφησε ελεύθερο να βοσκήσει εκεί δίπλα. Ο ίδιος  ξάπλωσε στον ίσκιο ενός δένδρου γιά λίγη ξεκούραση,ενώ ο Γιώργος συνέχισε να ρίχνει σε ότι κινιόταν ή πετούσε. Εκεί δίπλα ήταν καί ο κορμός ενός ξεραμένου δένδρου,στο οποίο υπήρχαν αρκετές τρύπες καί στις οποίες μπαινόβγαιναν αγροκούμπανοι (Αγροκούμπανος:έντομο που μοιάζει με μέλισσα,μόνο που είναι σχεδόν τρείς φορές μεγαλύτερος καί κατάμαυρος).

Το ποτάμι μας, γράφει ο Χρ. Ζτάλιος.

                        ΤΟ  ΠΟΤΑΜΙ  ΜΑΣ (μνήμες από Ζάλοβο)

   Η πρώτη μου γνωριμία μαζί του έγινε όταν ήμουν έξη ή επτά χρονών·αφού τότε πραγματοποιήθηκε η επιθυμία μου να με πάρουν κι εμένα μαζί τους οι γονείς μου, στο καθιερωμένο ετήσιο πλύσιμο των κλινοσκεπασμάτων που γινόταν τους θερινούς μήνες στο ποτάμι. Έτσι λοιπόν αφού ένα πρωϊνό φορτώθηκαν όλα τα απαραίτητα: Μεγάλο καζάνι ,κόπανος καί όλα τά άπλυτα ξεκινήσαμε γιά τον κάμπο τον Μέγα όπου υπήρχε η καλύβα του Ποράβα την οποία χρησιμοποιούσαμε καί εμείς λόγω συγγένειας. Εκεί όμως είχαμε καί δύο αμπέλια στά οποία θά αποσχολούνταν ο πατέρας μου μέχρι να τελειώσει το πλύσιμο η μάννα μου.

  Φθάνοντας λοιπόν στον προορισμό μας εγώ έμεινα έκθαμβος απ΄αυτό που αντίκρυσα, πρώτη φορά έβλεπα τόση μεγάλη ποσότητα νερού να τρέχει τόσο ορμητικά καί με τόση βοή. Θυμάμαι ότι εκείνη την ημέρα έφτιαχνα βαρκούλες από τις φλούδες των πεύκων που ήταν διάσπαρτες εκεί καί ότι είχα γίνει μούσκεμα από το πρώτο μισάωρο παρ΄όλες τις φωνές της μάννας μου να προσέχω. Θυμάμαι επίσης ότι ο χαρακτηριστικός ήχος του κόπανου όταν η μάννα μου χτυπούσε αυτά που έπλενε, κάλυπτε την βοή του ποταμού, η δε γύρω περιοχή είχε γίνει ένα πολύχρωμο μωσαϊκό από το άπλωμα των κλινοσκεπασμάτων καί ρούχων έπάνω στούς θάμνους. Γυρίσαμε στο χωριό αργά το απόγευμα, αφού είχε πραγματοποιηθεί τό πλύσιμο  μέ  τό μόνο απορρυπαντικό τότε τήν κασταλαή(σταχτόνερο). Ενώ εγώ ενθουσιασμένος δεν παρέλειψα να περιγράψω τις εντυπώσεις μου στα παιδιά του χωριού.

Ζαλοβίτικα Μασλάτια, No. 2 , γράφει ο Χρ. Ζτάλιος.

                 ΜΑΣΛΑΤΙΑ   ΑΠΟ   ΤΟ   ΖΑΛΟΒΟ

                        (Μνήμες από Ζάλοβο)

   Τό μασλάτι πού ακουλουθεί είναι πραγματικό. .

   Το 1967 ήμουνα μαθητής στην πρώτη Γυμνασίου στην πόλη των Γρεβενών·ήταν θυμάμαι Μάϊος μήνας καί τα Γρεβενά γιόρταζαν τoν πολιούχο τους Άγιο Αχίλειο.Τa λεωφορεία  κατέφταναν από τa χωριά,μεταφέροντας τoν κόσμο γιά τa ψώνια της εβδομάδας καί γιά μιά βόλτα στo μέρος όπου γινόταν η εμποροπανήγυρη.Εκεί είχε απ΄όλα, υπαίθρια μαγαζιά ρουχισμού,ακροβατικά ,γύρο του θανάτου,σκοποβολή,καί πολλά άλλα .

   Εγώ σάν παιδί τότε ξεπετούσα τa μαθήματα στα γρήγορα,καί έτρεχα μαζί με άλλα παιδιά νa δούμε από κοντά όλα αυτά τa νεοφερμένα παιχνίδια.

   Εκεί από μακρυά βλέπω δυό αδέλφια από τo χωριό μου τoν Κώτσιου καί την Λισσάβου,μεσήλικες τότε,(φυσικά άλλαξα τα ονόματα γιά τυχόν παρεξήγηση)οι οποίοι αφού τέλειωσαν τα ψώνια στην πόλη αποφάσισαν να επισκεφθούν το πανηγύρι.Ο καιρός ήταν αρκετά ζεστός καί τα δύο αδέρφια θέλησαν να δροσιστούν καί ζήτησαν από κάποιον πλανόδιο δύο πορτοκαλάδες,οι οποίες ήταν μέσα σε παγοκολώνες·πράγματι ο πλανόδιος αυτός μικροπωλητής άνοιξε τις πορτοκαλάδες καί αφού έβαλε από ένα καλαμάκι στο κάθε μπουκάλι,τις πρόσφερε γιά να τις πιούν.Ο κώτσιους πήρε το μπουκάλι καί άρχισε να ρουφάει το περιεχόμενο του.Η  Λισσάβου πήρε καί αυτή το μπουκάλι έβαλε το καλαμάκι στο στόμα της καί σηκώνοντας το μπουκάλι ψηλά προσπάθησε να πιεί,με αποτέλεσμα το ένα τρίτο της πορτοκαλάδας να χυθεί στον λαιμό της.Αμέσως κατέβασε το μπουκάλι καί είπε.

   -Α!! Ρά Κώτσιου πως του φτιάντς ισύ κι δε γένησι ανίλλα;

   -Ρουγκόφατου μα!!! Γιά τα φτό στόβαλι του σάλουμα!

   Βάζει πάλι το καλαμάκι στο στόμα η Λισσάβου ,ξανασηκώνει το μπουκάλι ρουφάει καί πάλι γίνεται μούσκεμα στον λαιμό.

   -Α ρα Κώτσιου !!!Στη μένα δεν γένητι, πάλι γίνκα γκιόλ.

   -Αφού σι λεου μα!! Μόγκι ρουγκόφα κι μη σκώντς τ΄ γαράφα ψ'λά.

   -Να ξιπατώνονταν γιά σάλουμα του διαόλ που μ΄έβαλι ου Χριστιανός ιδώϊα!! Ιγώ θα ν΄πιώ όπους ξέρου!! Είπε ή Λισσάβου καί πετώντας το καλαμάκι,ήπιε το υπόλοιπο της πορτοκαλάδας σηκώνοντας το μπουκάλι ψηλά.

                                                                                                Χρήστος Ζτάλιος