Έργα στο χωριό μας!

Τον τελευταίο καιρό, θα μπορούσαμε να πούμε πως το χωριό μας, είναι σε καλό δρόμο, ανάπλασης, διαμορφώσεων, επισκευών και γενικότερης προόδου και αειφόρου ανάπτυξης με σεβασμό στην παράδοση. Έργα, λοιπόν, υλοποιούνται καθημερινά από το πρόγραμμα "Ανάπλαση - Αναβάθμιση Τρικώμου" (ΕΣΠΑ). Η εκκλησία σχεδόν ολοκληρώθηκε, και η αρμολογημένη πέτρα φαντάζει παλιακές αναμνήσεις. Η πλατεία σκάφθηκε για τα ρεύματα και τα νερά. Αναμένεται να πέσει και το μπετόν! Το καμπαναριό σιγά, σιγά θα γίνει και αυτό.
Το σχολείο αναμένεται να ολοκληρωθεί προσεχώς αφού, τοποθετούνται τα ταβάνια και τα δάπεδα, αυτές τις ημέρες (ΕΠΑΔΥΜ). Επιτέλους το κόσμημα, αυτό και εσωτερικά, θα αποτελεί στολίδι, αντάξιο της ιστορίας του, για να φιλοξενεί πλέον, το σύλλογο μας!

Το καλύτερο συνεργείο, από το Βόιο Κοζάνης, 

την πατρίδα των πετράδων. Το ίδιο συνεργείο εργάστηκε

στις σωστικές εργασίες στα Καγκέλια, όταν έπεσε το ανατολικό βάθρο (2002). 

Γενικά, η ζωή κυλά όμορφα στο χωριό, με ζωντάνια στις περισσότερες γειτονιές, πολλές παιδικές φωνές, που πολλαπλασιάζονται με τον καιρό. Όλα καλά, λοιπόν. Το καλοκαίρι, μπαίνει ολοταχώς!!

Λαογραφία: Παραδοσιακά Επαγγέλματα, γράφει ο Χρήστος Ζτάλιος.

                                                      

                        ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ

                                                                                                                              (Μνήμες από Ζάλοβο)

     Μερικές οικείες μορφές και φωνές πού μοιράζονταν την ζωή μαζί μας εξαφανίστηκαν. Μικροπωλητές που γύριζαν στα χωριά μας διαλαλώντας τα εμπορεύματά τους χάθηκαν για πάντα. Και μπορεί η επινοητικότητα του ανθρώπου να αντικατέστησε την <<παροχή υπηρεσιών>> τους με κάτι άλλο, πιό σύγχρονο, αλλά δεν μπόρεσε όμως να αντικαταστήσει την επαφή μαζί τους, την ανθρώπινη ζεστασιά. Αυτοί οι μεροκαματιάρηδες που δούλευαν στο εργαστήρι του χρόνου φέροντας έξω από την πόρτα μας αγαθά με ένα μόνιμο χαμόγελο και με τις χαρακτηριστικές τους φωνές,παραμένουν γραφικοί και ανεπανάληπτοι στην μνήμη μας. Τότε τα αγαθά ήταν λίγα και τα περισσότερα αντικείμενα έπρεπε να επισκευάζονται και να ξαναχρησιμοποιούνται, όλα ήταν διαφορετικά, υπήρχε αγάπη όχι μόνο για το κάθε απόκτημα για τον κάτοχό του, αλλά και για την ίδια την εργασία. Κοινό σημείο των τεχνιτών και των μαστόρων μένει το καύχημα του χειροποίητου, η τρυφερότητα του χερισμού της πρώτης ύλης, η άφθονη υπομονή ή οι ατελείωτες ώρες και η διαρκής επίγνωση του αξίζει τον κόπο.

   ΔΕΡΜΑΤΕΜΠΟΡΑΣ : Αγόραζε δέρματα (τομάρια) από σφαγμένα ζώα. Στη συνέχεια τα καθάριζε, τα αλάτιζε με χοντρό αλάτι και μετά τα τέντωνε τοποθετώντας ενδιάμεσα ξύλα για να ξεραθούν και να μη σαπίσουν ή βρωμίσουν. Όταν συγκέντρωνε αρκετά τα πήγαινε στον μεγαλέμπορα, ο οποίος τα προωθούσε στα εργοστάσια επεξεργασίας δερμάτων τα Βυρσοδεψεία. Από τα ακατέργαστα δέρματα πολλά τα χρησιμοποιούσαν για μικρά χαλιά, άλλα τα έκαναν τύμπανα η νταϊρέδες, άλλα παπούτσια,τσαρούχια και αν ήταν από γουρούνια τα έλεγαν γουρνουτσάρχα. Στο Ζάλοβο Δερματέμπορας ήταν ο Μήτρος Βλάμης καί ο Γιάννης Β.Γκατζήμας.

  

     AΓΩΓΙΑΤΗΣ : Ο Αγωγιάτης ήταν επάγγελμα που συναντιόταν πολύ παλιά στα χωριά μας λόγω των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των οικισμών. Η μετακίνηση των ανθρώπων και η διακίνηση των προϊόντων με ζώα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος μεταφοράς μέχρι την δεκαετία του 50. Ο Αγωγιάτης είναι ο πρόδρομος των αυτοκινηστών. Πραγματοποιούσαν επί πληρωμή ιδιωτικές μεταφορές εμπορευμάτων, διακινούσαν ταξιδιώτες, ιδιώτες γιατρούς για επίσκεψη σε ασθενείς, κρατικούς λειτουργούς γιά την εκτέλεση υπηρεσίας και αυτό μέχρι τήν δεκαετία του 50, που δεν υπήρχαν μεταφορικά μέσα, ενώ η έλλειψη δρόμων εμπόδιζε τις μεγάλες μετακινήσεις. Η αμοιβή του Αγωγιάτη ήταν σχετικά καλή για κείνα τα χρόνια, όμως η δουλειά ήταν δύσκολη και εξαντλητική.        Στούς Αγωγιάτες συγκαταλέγονται και οι Κυρατζήδες, οι οποίοι φόρτωναν δικό τους εμπόρευμα και το μετέφεραν σε άλλες περιοχές προς πώληση. Στο Ζάλοβο υπήρχαν αρκετοί Κυρατζήδες οι οποίοι μετέφεραν κρασί κυρίως σε χωριά του Βοΐου, και επέστρεφαν πολλές φορές με κάστανα. Ένας από αυτούς που πρόλαβα εγώ ήταν ο Γιάννης Τζιώρας.

  

   ΣΑΜΑΡΑΣ : Ο Σαμαράς κατασκεύαζε τον απαραίτητο εξοπλισμό που απαιτούνταν για να προσφέρει το ζώο τις υπηρεσίες του στο αφεντικό του. Το πρώτο από αυτά ήταν το σαμάρι που κατασκεύαζε από επεξεργασμένα σανίδια πλάτανου,  το σκάλιζε και του έδινε σχήμα ανάλογο με το σώμα του ζώου. Στις αγροτικές εργασίες και γενικότερα στις καθημερινές δραστηριότητες το σαμάρι των ζώων ήταν απλά με ξύλινο σκελετό και εσωτερικά είχε επένδυση από αρνόμαλλο. Έπαιρνε για αυτό μέτρα από το ζώο και αφού έκανε τον σκελετό, κατασκεύαζε με σαμαροσκούτι ένα σάκκο γεμάτο άχυρα, πού το τοποθετούσε στο κάτω μέρος του σαμαριού για να μην πληγώνεται το ζώο. Το σαμάρι στερεωνόταν στην πλάτη του ζώου με λουρίδες από σκληρό και χοντρό δέρμα, που έραβε με την σαμαροβελόνα σ΄αυτό. Οι λουρίδες άρχιζαν από το σαμάρι, πήγαιναν στην περιφέρεια του ζώου και έσμιγαν ξανά στην άλλη άκρη του σαμαριού. Η κατοζώστρα ή σφίκτρα έζωνε το σαμάρι κάτω από την κοιλιά. Ακόμα έφτιαναν και το καπίστρι από δερμάτινες λουρίδες που προσαρμόζονταν στο κεφάλι του ζώου για να κρατάει το σχοινί, που το έσερνε ο ιδιοκτήτης του.

     ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ : Τα πέταλα ήταν κάτι σιδερένια παπούτσια που τα τοποθετούσαν στις οπλές των μουλαριών και γαϊδουριών, για να μη φθαρούν και για να διατηρούν τα ζώα την ευστάθεια τους κατά τις μεταφορές και για να μη γλιστράνε, αφού μέχρι την Δεκαετία του 50 όλες οι μετακινήσεις γίνονταν με ζώα. Το πετάλωμα ή καλίγωμα από τον αυτοδίδακτο πεταλωτή γίνονταν κάθε έξη μήνες. Έδενε το ζώο και με την τανάλια έβγαζε τα παλιά πέταλα, έκοβε με το μαχαίρι το νύχι που περίσσευε και το καθάριζε. Ζέσταινε τα πέταλα και τα κάρφωνε προσεκτικά ώστε το καρφί να μπεί στο ξερό μέρος του ποδιού για να μην πληγωθεί το ζώο. Τα καρφιά αυτά είχαν μεγάλο κεφάλι,έτσι ώστε να προεξέχουν από την πατούσα του ζώου για να μην γλιστράει. Τα πέταλα ήταν από σίδερο και σε διάφορα μεγέθη· το πετάλωμα γινότανε και στα τέσσερα πόδια του ζώου.

  

TΣΑΓΚΑΡΗΣ : Σήμερα όταν λέμα τσαγκάρης, ενοούμε τον τεχνίτη που επιδιορθώνει τα παπούτσια. Παλαιότερα όμως ο Τσαγκάρης τα έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή μετά από παραγγελίες. Η κατασκευή ήταν χειροποίητη, αφού τα πάντα ήταν ραφτά ή καρφωτά. Έπαιρναν την στάμπα του πέλματος του πελάτη, έφτιαχναν πρώτα το πάνω μέρος και ύστερα έκοβαν την σόλα. Χρησιμοποιούσαν λεπίδια, φαλτσέτες, σουβλιά,  βελόνες,κερωμένους σπάγκους σφυριά και κυρίως καλαπόδια. Για να κρατήσουν περισσότερο οι σόλες έβαζαν μικρά πεταλάκια και καρφιά. Παλιά τσαρούχια φορούσαν και οι άνδρες  και οι γυναίκες, που τα αγόραζαν και μερικές φορές τα έφτιαχναν και μόνοι τους, όπως ήταν τα γουρνοτσάρχα. Ο πιό μεγάλος κίνδυνος για τα γουρνοτσάρχα ήταν τα  σκυλιά. Όταν τα έβρισκαν έξω από εξώπορτα τα άλλαζαν τον αδόξαστο. Στο Ζάλοβο ερχόταν κατά διαστήματα ο Μήτσιος ο Τσαγκάρης, ο οποίος έστηνε το εργαστήριο του κοντά στο καμπαναριό. Καί εμείς παιδιά τότε του κουβαλούσαμε νερό από τον Γκέλμπις για ένα πενηντόλεπτο.

  

ΧΤΙΣΤΗΣ : Οι χτίστες κατασκεύαζαν τις λιθοδομές με συνδετική ύλη την λάσπη. Τό συνεργείο που αναλάμβανε μία εργασία, συγκέντρωνε διαφόρων ειδών τεχνίτες και είχε συγκεκριμένη ιεραρχική οργάνωση. Ο πρωτομάστορας που είχε το μεγαλύτερο κύρος και εμπειρία λεγόταν κάλφας και οι βοηθοί του χτίστες. Οι χτίστες κατασκεύαζαν τα σπίτια από τα θεμέλια μέχρι την στέγη βάσει της εμπειρίας του πρωτομάστορα, ο οποίος είχε και την συνολική ευθύνη του έργου και αναλάμβανε και τον ρόλο του πολιτικού μηαχανικού και αρχιτέκτονα. Οι χτίστες ακόμη έκαναν μερεμέτια επισκεύαζαν παλιά σπίτια και αν χρειαζόταν έκαναν και τον μαραγκό. Στους χτίστες υπάγονται και αυτοί που πελεκούσαν τις πέτρες (πελεκάνοι)και έκαναν τις καμαρόπετρες, τις μυλόπετρες και τα πελέκια για τις πόρτες και τα παράθυρα.   Επίσης οι ίδιοι έκαναν και τα καμπαναριά που απαιτούσαν μεγάλη αντίληψη και τεχνική. Στό Ζάλοβο χτίστες από τους παλιούς ήταν ο Μήτρος Νούσιας (Μπρουζκόλης) και ο Χρήστος Τσαμέτης και αργότερα ο Νίκος Γιάκος Αντώνης Πούλιος και ο Γιάννης Τσαμέτης.

                                                                                                   Χρήστος Ζτάλιος

"Μασλάτι Νο12 - Οι Τφικιές, του Ζτάλιου Χρήστου"

Μασλάτι Νο 12. Οι τφικιές.

(Μνήμες από Ζάλοβο)

Μου το διηγήθηκε ένας φίλος.

      Ου Γιώρτς ήταν παντριμένους μι τν Κατιρίνου απού χρόνια. Μα τουν Γιώργ(η) δεν τουν άριζει η

δλειά. Όλν τ’ μέρα τ’πιρνούσι στου Καφινείου κι οι χουριανοί τουν είχαν κάθι μέρα στου στόμα τς κι ίλιγαν πόσου τιμπέλτς είνι. Κάποια μέρα μπιζέρτσει ου Γιώρτς τ’ γλουσσοφαγία κι πήρι ν’ απόφασ’ ν΄αλλάξ’ τ’ ζουή τ’ .Έκατσαν καταή μι τν Κατιρίνου κι συζήτσαν. Είδαν ότι χουρίς δλειά δεν γένιτι χαήρ κι για αυτό πήραν ν’απόφασ’ να πιάσ’ δλειά. Τέχν’ δεν ήξιρι καμμιά κι είπαν να γέν’ Τζιουμπάνους.
      Κι έτσ’ ου Γιώρτς μιά χαραή κίντσει γιά του Ατ παζάρ στου Μαυρουνόρους, απ’ όπου αγόρασι ένα μκρό κουπάδ’ πρόβατα κι ένα τ'φέκ(ι) γιά τα ζ'λάπια κι ανέβκει στου β'νό. Η Κατιρίνου έκατσι στου χουριό μι τς γουνίδις κι τα πιδιά τς. Πέρασι λίγους κιρός κι στουν Γιώργ(η) έλπει η Κατιρίνου που τν είχι πουνέσ’. Μιά βραδιά ου Γιώρτς δεν άντιξι άλλου κι κατέβκει στου χουριό όπου πέρασι μια ουραία’νύχτα μι τν Κατιρίνου. Σ’ αυτήν τ’ συνάντησ’ μιτά απ' του πουλύ γκαντάλμα, έβγαλαν κι ν απόφασ’ πως θα γλέπουντι απού δώ κι πέρα.
      -Άκσι να σι πω Κατιρίνου! Δεν μπουρώ ν’ αφήνου τα σφαχτά  όλ’ νύχτα μαναχά τα, γιατί άμα βαρέσ’ κάνα ζλάπ θα μας τα λιανίσ’ όλα! Γιά ταυτό όταν θα θέλου να σι δώ θα τ'φικώ. Ισύ θα ακούς τν τ'φικιά κι θ’ανιβαίντς σιαπάν στου β'νό κι θα γκανταλιούμιστι ικεί π’ θα βουσκώ τα πρόβατα.
        Έτσ’ κι γίνκει,πιρνούσι ου κιρός κι του τ'φέκ(ι) τ’ Γιώργ(η) έφτιανι τ’δλειά τ’ κι πιρνούσαν μιά

χαρά. Τφικούσι ου Γιώρτς κι η Κατιρίνου σι τρίχαν ώρα έρχουνταν κουντά τ’ κι γκανταλιούνταν μάλλ' ώρα.
     Πέρασι λίγους κιρός όμους κι η Κατιρίνου σταμάτσι ν’ανιβαίν’ σιαπάν στου β'νό, παρ’όλου που ου Γιώρτς τ'φικούσι αράδα. Όπους ήταν φυσικό ου Γιώρτς καταστεναχωρέθκι κι ανησύχσι μήπους έπαθι τίπουτα η Κατιρίνου. Μόλις είδι τουν πιθιρό τ’ μιά μέρα που πιρνούσι κουντά απ’ του μαντρί, τουν ρώτσι να μάθ’ τι γίνκει κι χάθκει η γναίκα τ’.
      -Α ρα τι γένιτι; Τι φκιάντι; Γίνκει τίπουτα ικεί σιακάτ; Η Κατιρίνου είνι καλά; Τι κάμ,’ γιατί χάθκει; Μήπους κφάθκει; Τ'φικώ ξανατ'φικώ κι δεν απουλουέτι!
       -Τι να σι πώ ρα πιδίμ, απού τότι που δώθκαν οι άδειις κι κίντσι του κυνήγ(ι) μολις ακούσ’ τ'φικιά κουσιέβ σιαπάν στα βνά! Δεν άφκει β'νό γιά β'νό! Τρία ζιβγάρια κουρδέλια έσουσι μέχρι τώραϊα!
  Γκανταλιούμι = Γαργαλιέμαι.

Χρήστος Ζτάλιος.

"Νέες φωτογραφίες από το γεφύρι της Καστανιάς (Καγκέλια)"

Σας παρουσιάζουμε μερικές νέες φωτογραφίες από το γεφύρι της Καστανιάς (Καγκέλια). Από το αδικημένο γεφύρι όπως έχει χαρακτηριστεί από πολλούς, καθώς το μεγαλόπρεπο Αζίζ -Αγά, σήμα κατατεθέν του χωριού μας, έχει αναδειχθεί πολύ περισσότερο στο πέρασμα του χρόνου και αποτελεί τον κύριο προορισμό των επισκεπτών του χωριού μας. Ο δρόμος που οδηγεί στο γεφύρι της Καστανιάς (χωματόδρομος), το πλούσιο δάσος που  το περιτριγυρίζει, ο ήχος του Βενέτικου, κάνουν το μέρος μαγευτικό με όσους το έχουν επισκεφθεί να έχουν εκπλαγεί από την παρθένα φυσική ομορφιά και με πολλούς μάλιστα να το κατατάσσουν στη λίστα προτίμησής του υψηλότερα από το γεφύρι του Αζίζ-Αγά. Ένα στοιχείο που κάνει ιδιαίτερο το γεφύρι είναι το ριζωμένο δέντρο ανάμεσα στις δύο καμάρες. Επειδή όμως μια εικόνα ίσον με χίλιες λέξεις ας απολαύσουμε μέσα από μερικές φωτογραφίες το πανέμορφο γεφύρι.

Καλό Καλοκαίρι!

Το καλοκαίρι επιτέλους έφτασε, αν και οι θερμοκρασίες είναι σχετικά χαμηλές για την εποχή. Το χωριό μας σιγά σιγά θα αρχίσει να γεμίζει από τους Ζαλοβίτες οι οποίοι διαμένουν σε αυτό μόνο τους θερινούς μήνες, αλλά και από τουρίστες οι οποίοι θα το επισκεφθούν για να δουν από κοντά του γεφύρι του Αζίζ Αγά, τα Καγκέλια, να κάνουν rafting αλλά και για να απολαύσουν στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας στη φύση, μακρυά από το θόρυβο και το άγχος της πόλης. Οι μικροί μας φίλοι με το τέλος της σχολικής περιόδου θα κατακλύσουν το χωριό, κάνοντας τις φωνές τους να ακούγονται παντού, δίνοντας ζωντάνια στο χωριό μετά από ένα δύσκολο χειμώνα. Παιχνίδια στο παλαιό δημοτικό σχολείο και στην πλατεία, κολύμπι και ψάρεμα στο ποτάμι, βόλτες με τα ποδήλατα, πικ-νικ στον Καταφύκη, στο Αζίζ Αγά θα είναι μερικές από τις δραστηριότητες τους, κάνοντας τους να διασκεδάσουν στο χωριό που μας έχει προσφέρει και χαρίσει τις καλύτερες παιδικές και εφηβικές στιγμές. Στον πλατύ ίσκιο του πλάτανου στην πλατεία θα βρουν καταφύγιο οι μεγαλύτεροι, απολαμβάνοντας τον καφέ και το Ζαλοβίτικο τσίπουρο τους.Όλα θα πρασινίσουν κάνοντας το τοπίο μαγευτικό και ιδανικό για χαλάρωση και διακοπές. Η νέα πλατεία φέτος, θα έχει την τιμητική της, αφού σιγά σιγά ετοιμάζεται να πλακοστρωθεί. Όλοι περιμένουν πως και πως το πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στις 26 Ιουλίου, αλλά πολύ περισσότερο την Γιορτή Κρασιού στις 23-24 Αυγούστου, που φέτος γιορτάζει 31 χρόνια παραμονής στο χώρο της παράδοσης! Θα περάσουμε και φέτος καλά, στο χωριό μας, στο Τρίκωμο Γρεβενών.

Επιμέλεια κειμένου: Τσακνάκης Ιωάννης 

Δημοτικό Τραγούδι: "Πότες θα έρθει η άνοιξη, θα ρθει το καλοκαίρι"

Καλό καλοκαίρι σε όλους!

Καλή Αντάμωση στο χωριό!